КОРЕЛАЦИЈА ПОМЕЃУ АГРЕСИВНОТО ОДНЕСУВАЊЕ И СТРЕСОТ КАЈ ЛИЦА СО ИНТЕЛЕКТУАЛНА ПОПРЕЧЕНОСТ ВО ОДНОС НА ТИПОТ НА ДОМУВАЊЕ

Даниела ТАМАШ¹
Ненад ГЛУМБИЌ²
Шпела ГОЛУБОВИЌ¹

¹ Оддел за специјална рехабилитација и
едукација, Универзитет Нови Сад,
Медицински факултет
²Факултет за специјална едукација и
рехабилитација, Универзитет Белград

CORRELATION BETWEEN AGGRESSIVE BEHAVIOUR AND STRESS IN PEOPLE WITH INTELLECTUAL DISABILITY IN RELATION TO THE TYPE OF HOUSING

Daniela TAMAŠ¹
Nenad GLUMBIĆ²
Špela GOLUBOVIĆ¹

¹ Department of Special Rehabilitation and Education,
University of Novi Sad, Faculty of Medicine
² University of Belgrade, Faculty of Special Education
and Rehabilitation

Примено: 26.04.2016
Прифатено: 24.06.2016

Recived: 26.04.2016
Accepted: 24.06.2016
Scientific Article

Резиме

Abstract

Вовед: Резултатите од неколку истражувања укажуваат на тоа дека агресијата кај лица со интелектуална попреченост (ИП) е значително поврзана со условите во околината, во домот и условите на живеењето. Целта на оваа студија е да се одредат нивоата и формите на агресивно однесување што може да се сретнат кај лица со интелектуална попреченост; исто така и да се проучат нивоата на стрес што се доживуваат како резултат на условите во домот, како и врската помеѓу агресивното однесување и стресните искуства што се сретнуваат кај лица со интелектуална попреченост кои живеат во различни типови на домување.
Метода: Вкупно 122 испитаници учествуваа во оваа студија, од кои 51 живеат во институции, 38 живеат со семејства, а 33 од нив учествуваат во програми за поддржани домувања. Беа применети следниве инструменти: Список на животни стресови, Скалата на непријателство и агресија за возрасни реактивно-проактивна (А-SHARP).
Резултати:
Резултатите откриваат дека постои поврзаност помеѓу типовите на домување и нивоата и формите на агресивно однесување и нивото на стрес што го доживуваат лицата со интелектуална попреченост. Агресивното однесување е најмалку застапено кај испитаниците кои живеат во програми за поддржано домување (вербална агресија: p=0.001; силеџиство: p=0.002; прикриена агресија: p=0.003; непријателски афект: p=0.002 и физичка агресија: p=0.001). Кај испитаниците што живеат во институции и во семејства не постои статистички значајна разлика во поглед на нивото на која било форма на агресивно однесување. Испитаниците од програмите за поддржано домување покажаа значително пониски нивоа на стрес во споредба со другите две подгрупи (p=0,000).
Заклучоци:
Постои статистичка значајна корелација помеѓу агресивното однесување кај лицата со интелектуална попреченост и доживеаниот стрес, во зависност од типот на домување на испитаниците.

Background: Several research findings indicate that aggression in individuals with intellectual disability (ID) is significantly associated with environmental, housing and living conditions. The aim of this study is to determine levels and forms of aggressive behaviour found among individuals with ID; also examine levels of stress experienced as a result of housing conditions and relationships between aggressive behaviours and stressful experiences encountered among individuals with ID living in different housing types.
Method: A total of 122 participants participated in the study, 51 of whom reside in institutions, 38 of whom live with families and 33 of whom participate in supported housing programmes. Following instruments have been used: The Lifestress Inventory, The Adult Scale of Hostility and Aggression Reactive-Proactive (A-SHARP).

Results:
The results reveal that there is a connection between housing types and levels and forms of aggressive behaviour and the level of stress experienced by the individuals with ID. Aggressive behaviour is least pronounced among the participants living in supported housing programmes (verbal aggression: p=0.001; bullying: p=0.002; covert aggression; p=0.003; hostility affect: p=0.002 and physical aggression: p=0.001). Among the participants living in institutions and with families is no statistically significant difference in terms of the level of any form of aggressive behaviour. Participants from supported housing programmes showed significantly lower levels of stress in comparison to the other two sub-samples (p=0.000).
Conclusions:
There is a statistically significant correlation between aggressive behaviour among individuals with ID and experienced stress, depending on the type of the participants housing.

Citation: Tamaš D, Glumbić N, Golubović Š. Correlation between aggressive behaviour and stress in people with intellectual disability in relation to the type of housing. J Spec Educ Rehab 2016; 17(3-4):46-61. doi: 10.19057/jser.2016.9

Клучни зборови: интелектуална попреченост, агресија, стрес, поддржано домување

Keywords: intellectual disability, aggression, stress, supported housing

Адреса за кореспонденција:
Даниела ТАМАШ
Универзитет Нови Сад, Медицински факултет,
Институт за дефектологија и рехабилитација
Хајдук Вељкова 3, 21000 Нови Сад, Србија
Тел: +381642447242
Е-пошта: tamadan@gmail.com

Corresponding address:
Daniela TAMAŠ
University of Novi Sad, Faculty of Medicine
Department of Special Education and Rehabilitation
Hajduk Veljkova 3, 21000 Novi Sad, Serbia
Phone: +381642447242
E-mail: tamadan@gmail.com