СТЕПЕНОТ НА СУБЈЕКТИВНОТО ТРПЕНИЕ НА РЕАКЦИЈАТА ОД СОГОВОРНИКОТ – РЕДУКЦИЈА НА ГРУПНИОТ СТАЦИОНАРЕН ТРЕТМАН 

Јелена ТАДИЌ ¹,
Даринка ШОСТЕР^2,1,
Нада ДОБРОТА ДАВИДОВИЌ^2,1,
Надица ЈОВАНОВИЌ СИМИЌ²

Институт за психофизиолошки нарушувања и говорна патологија „Проф. д-р Цветко Брајовиќ“, Белград, Србија¹
Факултет за специјална едукација и рехабилитација, Белград, Србија ²

SUBJECTIVE DISTRESS CAUSED BY CO-SPEAKERS’ REACTIONS – REDUCTION DURING STATIONARY GROUP TREATMENT

Jelena TADIC ¹,
Darinka SHOSTER^2,1,
Nada DOBROTA DAVIDOVIC^2,1,
Nadica JOVANOVIC SIMIC²

Institute for Psychophysiological Disorders and Speech Pathology ’Prof. Dr Cvetko Brajovic’, Belgrade, Serbia ¹
Faculty for Special Education and Rehabilitation,
Belgrade, Serbia ²

Примено: 23. 09. 2009
Прифатено: 01. 11. 2009
UDK: 616.89-008.434.3

Received: 23. 09. 2009
Accepted: 01. 11. 2009
Original article

Вовед

Introduction

Зборот е од памтивек предмет на човековото интересирање. Постојат податоците за проучувањето на различните аспекти на говорот од времето на старите Грци, Римјани, Персијци, Индијци, Кинези... Покрај со говорот, човекот се занимавал со проучување на нарушувањето во рамките на зборовната продукција – деформации на гласот, артикулацијата, ритамот и темпото..., како и деформации на гласот  што се резултат на некои други нарушувања. Едно од тие нарушувања на говорот е и пелтечењето.
Пелтечењето е нарушување кое претставува мултидимензионален проблем и веројатно го има од постанакот на човечкиот род. Погодува  луѓе од сите култури, раси и социјални слоеви. Се манифестира со репетиции, пролонгации и со блокови во говорот како примарен проблем (“core behaviours”), со одложување или избегнување на говорот како секундарен проблем и со негативните ставови и чувства поврзани со пелтечењето и говорот како терцијален проблем. Откога постои свест за нарушувањето на говорот, луѓето истражуваат да ги откријат причините  кои го предизвикуваат нарушувањето, како и методите за лекување. Извршени се и постојано се прават сè поопсежни испитувања – психолошки, зборовно–јазични, социолошки, генетски, неврорадиолошки со цел подлабоко запознавање со проблемот и негово подобро разрешување (1, 2, 3, 5, 13, 19). Денеска сè поголем број стручни лица се сложуваат дека причината за пелтечењето најверојатно е од мултифакторијална природа, т.е. дека одредени физиолошки дефицити, психолошки и средински фактори во најголем број случаи не можат самостојно  да доведат до појава на пелтечење, туку можат да ја зголемат можноста за појава на истото (9).
Различните фактори имаат влијание на зачестеноста и тежината на пелтечењето,така што имаaт влијание  и на промената на говорниот образец, го редуцираат или го зголемуваат притисокот  на лицето кое пелтечи (ПЛП) како говорник или соговорник (9). Меѓу овие фактори значајна улога имаат сложеноста на говорниот исказ, брзината на зборувањето и емоцијалната реакција на говорителот на целата говорна ситуација и другите соговорници.
Прашањето за сложеноста  на говорниот исказ  може да се подели на: проблеми со формулацијата / концепцијата на исказот во рамките на темата која не му е доволно блиска на говорителот, проблеми на граматичката сложеност, како и на артикулациската сложеност.
Врзано за емоционалните реакции, за секој човек емоционалната реакција на окружувањето е многу поважно. Практично, „не постои ниедна комуникациска ситуација во која не се манифестира ниту минимален вид на било позитивен било негативен емоционален однос кон говорникот, соговорникот или темата на комуникацијата“ (12). Експресијата на емоцијата се манифестира со вербална и фацијална експресија  и соматски знаци, таа е индивидуална, но некои карактеристики се заеднички  за сите луѓе.
Многу е важно да се истакне дека лицата што пелтечат (ЛП) најчесто имаат изградени исклучително негативни ставови  и чувства поврзани со пелтечењето, а покасно и за самото зборување. Овие чувства и ставови во големa мера се резултат на собраните негативни искуства врзани за говорот (или обидите на зборување). Исто така, можат да бидат резултат на повторени негативни реакции на соговорникот. Овие реакции на соговорникот можат да бидат резултат на природни, биолошки условени физиолошки и емоционални реакции (10). Меѓутоа, сведоци сме и на фактот дека пелтечењето, посебно потешките форми, и понатаму стигматизира (жигосува) и таквите лица и во поразвиените општествени средини не ретко се изложени на вербално, дури и на физичко малтретирање. Без снижување на сензитивноста, чуствителноста на реакциите на соговорникот, не е можно да се постигне позитивна промена во квалитетот на секојдневниот живот на лицата кои пелтечат. Затоа ние работиме да ја постигнеме таа цел – редукција на чуствителноста на реакцијата од другите луѓе, преку когнитивно-бихеjвиоралниот дел на програмата, како и преку вежбите за развивање на социјални вештини и (повторно) враќање на емоционалната стабилност и самодоверба.
Учествувајќи во групите, лицата кои пелтечат се поврзуваат со другите кои имаат слични проблеми, го развиваат чувството на припадност и взаемност и како резултат на тоа се прилагодуваат на потребите на социјалната средина.
Интензивниот групен третман во стационарни услови значително го редуцира овој проблем. Во нашиот Завод овој облик на терапија стана дел на тераписката програма во третманот на ЛП.

Being the only creature who mastered speech, the mankind took a great interest in it since ancient times. There are data on studying speech in the old Greek, Roman, Persian, Indian, Chinese documents... With speech, mankind took interest in different disorders in speech production – disorders in voice, articulation, rhythm, tempo...., as well as in other disorders caused by or within other non-speech disorders.  One of those disorders is stuttering.
Stuttering is a disorder that represents multidimensional problem and probably exists since the beginning of mankind. It affects people of all cultures, races, social position. It manifests itself by repetitions, prolongations and blocks in speech as primary problem (“core behaviours”), with postponance and/or avoidance of speech as secondary problem, and negative attitudes and feelings connected to stuttering and speaking as a tertiary problem. Since there is an awareness about this problem, people tried to define it, and to establish etiology and therapy methods. Aiming at enhancing understanding and treating stuttering, a lot of researches have been done, and even broader are in progress, in the field of psychology, speech and language, sociology, genetics, neuroimaging ...(1, 2, 3, 5, 13, 19). Today, the majority of professionals agree that the cause of stuttering is most probably multifactoriel, and that certain deficits, psychological and environmental factors can not be the sole cause for stuttering to occur, but can only increase the possibility for it (9).
Different factors influence frequency and severity of stuttering, by influencing the change in speech pattern, reducing or increasing the pressure on the person who stutters (PWS) as speaker or co-speaker (9). Among these factors, a significant role has the complexity of speech/statement, speaking speed, and speakers’ emotional reaction on the whole speech situation and other co-speakers.
The question of speech complexity can be divided to problems of formulation/conception of the statement in the field not familiar to the speaker, those of grammatical complexity, as well as the articulatory complexity.
The question of emotions is very important, since emotional reactions of social environment are extremely important for every human being. Practically, there is no communicative situation in which there is no manifestation of...’at least smallest amount of positive or negative emotional aspect towards speaker, co-speaker or thematic’ (12). Expression of emotions is manifested through verbal and facial expression and somatic signs; it is individualized, but some characteristics are common to all people. 
It is very important to underline that people who stutter (PWSs) most often have developed extremely negative attitudes and feelings towards stuttering, and later on towards speech/speaking. These feelings and attitudes are, to great extent, a result of negative experiences connected to speech (or attempts to speak). Also, they can be a result of repeated negative reactions of co-speakers. These reactions can be a result of natural, biologically determined and emotional reaction (10). However, we are witnesses of the fact that stuttering, and especially more severe forms of it, is still stigmatized. PWS are, even in highly developed societies, not rarely objects of verbal and even physical maltreatment form the society. Without lowering sensitivity, susceptibility to co-speakers’ reactions, it is not possible to achieve positive change in the quality of every-day life of PWSs. That is why we, through cognitive-behavioural part of the programme and through exercises for development of social skills and (re)establishment of emotional stability and self-confidence, aimly work on the reduction of sensitivity and susceptibility of our patients to co-speakers’ reactions.
By participating in a group, PWSs are connecting to others who have similar problems, developing the feeling of belonging and mutuality and, as a result, they adapt to the requirements of the social environment.
Intensive group treatment in stationary conditions is contributing greatly to the reduction of this problem. In our Institute this form of treatment became a part of a therapy program in the treatment of PWSs.

Цел

Goals

- Прикажување на резултатите од двонеделниот интензивен стационарен третман на лицата кои пелтечат;
- Да се утврди тежината на пелтечењето и степенот на субјективното трпение на реакцијата од соговорникот на почетокот и на крајот на третманот.
- Да се утврди дали е возможно во текот на овој период да се постигне значително намалување на реакцијата од другите луѓе.

- To present the results of two-week intensive stationary treatment on a group of adult stuttering patients. 
- To determine stuttering severity and the grade/level of subjective distress caused by 13 different co-speakers’ reactions, in the beginning and at the end of the treatment.
- To determine the possibility to achieve significant reduction of sensitivity on co-speakers’ reactions in this period of time.

Методологија

Methodology

Субјекти

Subjects

Субјекти се членовите на групата  од 25 пациенти коишто пелтечат, а што се вклучени во интензивниот двонеделен третман во стационарниот Завод за психофизички нарушувања и говорна патологија „Проф. д-р Цветко Брајовиќ“. Пред групниот третман, сите пациенти биле вклучени во индивидуален третман во амбулантата на Заводот. Критериумите за избор на пациентите не се поблиску дефинирани, со обѕир на тоа што се работи за тераписка, а не истражувачка група. Основните услови беа да се на возраст од 14 или повеќе години, да имаат дијагностицирано нарушување во говорот во форма на пелтечење, како и изразено субјективно трпение на реакцијата од соговорникот. Групата ја сочинуваа 19 машки и 6 женски пациенти. Просечната старост на оваа група беше 18 години и 3 месеци (најмладиот пациент имаше 14 години и 5 месеци, а најстариот 26 години и 3 месеци ).

A group of 25 PWSs, all of whom were involved in the intensive stationary group treatment in the stationary unit of the Institute for Psychophysiological Disorders and Speech Pathology “Prof. Dr Cvetko Brajovic”, in Belgrade. In the period before the group treatment, patients were involved in the individual treatment in the outpatient unit of the Institute. The criteria for  choosing  the  patients
into group were not defined, since it is a therapeutic and not a research group. The basic conditions were age above 14, speech disorder defined as stuttering, and presence of subjective distress caused by co-speakers reactions.
The group consisted of 19 male patients and 6 female. Average age of the group was 18 years and 3 months (the youngest patient was 14 and 5 months and the oldest 26 and 3 months).

Инструменти

Instruments

1. Говорен статус по Fiedler, P.A. Standop, R. Stotern – Schwarzenberg, Muenchen,1978).
2. Хиерархијата на субјективниот стрес /трпение на реакцијата  од соговорниот за 13 различни реакции.

1. Speech status (by Fiedler, P.A. Standop, R. Stotern – Schwarzenberg, Muenchen, 1978)
2. Hierarchy of subjective distress caused by co-speakers’ reactions for 13 different reactions

Метод

Method

На почетокот и на крајот на групниот третман  востановен е степенот, квалитетот и видот на говорните потешкотии, користејќи метричка процедура. На самиот почеток  и на крајот на групниот стационарен третман, направена е процена на степенот на субјективниот стрес предизвикан од реакцијата на соговорникот. Субјективниот стрес е рангиран од најнискиот (0 СУД-единици) до највисокиот (100 СУД-единици). СУД-единиците (Subjective Units of Distress) овде го претставуваат нивото на стресот што го чувствува лицето што пелтечи, предизвикан од одредена реакција на соговорникот. Таквото ниво на стресот од 0 - 30 СУД-единици означува отсуство на стрес или присуство на пониско ниво на стрес кое е лесно подносливо и не влијае на функцијата на лицето што пелтечи. Нивото од 40 – 60 СУД-единици означува умерено ниво на стрес, коешто е нешто потешко подносливо и има влијание на лицето што пелтечи, но со него е можно функционирање во сите говорни ситуации, додека нивото од 70 -100 СУД-единици означува голем и многу голем степен на стрес, поради што лицето што пелтечи ги одлага или во целост  ги избегнува говорните ситуации во кои би требало да се соочи со одредени реакции на соговорникот.
При утврдувањето на говорниот статус ги испитавме:

1. броењето;
2. набројувањето;
3. повторувањето на зборовите;
4. читањето на басни од 100 збора;
5. прераскажувањето на прочитаниот текст;
6. разговорот на слободна тема.

Направена е проценка на субјективниот стрес што е предизвикан од следниве реакции на  соговорникот:

1. прашално гледање
2. сожалување;
3. смеење и потсмевавање;
4. смеење и потсмевање од страна на блиските лица (роднини, пријатели...);
5. имитирање;
6. позитивно љубопитство;
7. негативно љубопитство;
8. успорување;
9. забрзување;
10. „Зборувај наместо ...“;
11. игнорирање;
12. навредување;
13. „Молам?“

Помеѓу овие две тестирања, спроведен е интезивен групен стационарен тераписки програм во траење од 12 дена.
Тераписката програма што се спроведуваше во стационарни услови содржеше :

1. Метод „Свесна синтеза на развојот“ (проф. д-р Ц. Брајовиќ) за корекција на говорните пречки. Методот содржи три фази со различни правила и говорни техники.
2. Когнитивно-бихејвиорален дел на програмата за редукција на анксиозноста што содржи и релаксација со замислување во критични говорни ситуации, проба и анализа на однесувањето и анализа на стравот.
3. Вежби за воспоставување на емоционална стабилност и развивање на социјални компетенции, коишто помагаат за развој на оптимална стратегија за надминување на непријатните психички состојби, унапредување на вештините за самоизразување и разбирање, зацврстување на довербата и самодовербата, збогатување на позитивните сознанија за себе и другите.

In the beginning and at the end of the group treatment we assessed the grade, form/quality and the type of speech disfluencies, using metrical procedure.  Also, at the very beginning and at the end of the group stationary treatment, we assessed the level of subjective distress caused by co-speakers` reactions. Subjective distress was graded from the lowest (0 SUD) to the highest (100 SUD). SUD (Subjective Units of Distress) here represent the level of distress that PWS feels connected to the particular co-speakers’ reaction. The level from 0-30SUD represents the absence of distress or the presence of lower level that can be easily tolerated and does not influence functioning of the PWS.   40-60 SUD represents moderate level of distress, that is somewhat harder to tolerate, but possible to function with it in all speech situations, while the level of 70-100 SUD represents high and very high distress level, making PWS to delay or completely avoid speech situations where he/she would have to face certain reaction of a  co-speaker.
In the speech status we enquired:

1. counting
2. enumerating
3. repeating the sentences
4. reading a 100-word tales
5. retelling the read text
6. conversation on a free subject

In this group we followed subjective distress caused by 13 co-speakers` reactions:

1. Question-like looking
2. Pity
3. Laugh and ridicule
4. Laugh and ridicule from close people (relatives, friends...)
5. Imitation
6. Inquiry (positive)
7. Inquiry (negative)
8. Slowing down
9. Hurrying up
10. To say instead...
11. Ignoring
12. Insulting
13. What?

Between these two testings, intensive group stationary program was conducted during 12 days.
The therapeutic program which was conducted through the stationary group treatment included:

1. The  method  of ’Conscious synthesis of development’ (author Prof. Cvetko Brajovic, PhD) for the correction of speech disfluencies. The method consists of three phases and each of them includes different rules and speech techniques.
2. Cognitive – behavioural part of a program, for reduction of anxiety, which included relaxation and within it imagining of critical speech situations, analysis of behaviour and analysis of fears connected with it.
3. Exercises for (re)establishing the emotional stability and developing social competence. They aim at helping patients in developing optimal strategy for overcoming the unpleasant psychic conditions, developing the ability to express their thoughts, and skills of conversation, establishing self – confidence and self – trust, enriching the positive attitudes on oneself and the others.

Резултати и дискусија

Results and discussion

Заради анализите, резултатите ги прикажуваме во графикони.

For the analysis, we presented the results in a graphical form.