ДРАМСКАТА АКТИВНОСТ КАЈ АДОЛЕС­ЦЕНТИТЕ СО ФИЗИЧКА ПОПРЕЧЕНОСТ

Сузана КРАЊЦ ЈОЛДИЌ

Завод за оспособување
на инвалидна младина

Камник, Словенија

PHYSICAL DISABILITY
AND DRAMA ACTIVITY

Suzana KRAJNC JOLDIKJ

Centre for Education and Rehabilitation of Physi­cally Handicapped Children and Adolescents Kamnik, Slovenia

UDK: 376.2-053.6

1. Вовед

1. Introduction

Степен на физичка попреченост:

1.       никаква или мала физичка попреченост;

2.       умерена физичка попреченост;

3.       голема физичка попреченост;

4.       тешка физичка попреченост.

Level of physical disability:

1.       No or minor physical disability;

2.       Moderate physical disability;

3.       Major physical disability;

4.       Severe physical disability.

Нивото на физичка попреченост зависи дали ин­­дивидуата ќе изведе извесни мобилни актив­ности со поголема или помала тешкотија, дали има потреба од различни видови помош или дру­­­ги прилагодувања, дали зависи од помошта на други луѓе или дали, во најлош случај, ин­ди­ви­дуата не може воопшто да изведе извесни ак­тивности.

Физичката попреченост е многу широк кон­цепт, бидејќи таа може да се прикаже во случа­јот на една индивидуа во голема варијација на форми, до различен број ограничувања, а пос­то­јат и бројни причини за нејзината појава.

Може да кажеме дека лице со физичка попре­че­ност е лице со вроден или стекнат физички де­фор­­митет или мана која е евидентна со нама­ле­ни способности при одење, користење раце или изведување други мобилни активности. Покрај проблемите на полето на движење и мобилност, овие лица исто така често се ограничени на по­лето на личната грижа, комуникацијата, уче­ње­то и другите активности во животот. Ако фи­зич­ката активност е последица на оштетува­ње­то на централниот нервен систем, специ­фич­ни­те потреби на децата се особено сложени, би­деј­ќи во тој случај интелектуалниот и физич­киот развој на детето е исто така различно.

The level of physical disability depends on whether an individual person performs certain mo­bility activities with more or less difficulty, whether an individual person needs different items for help and other adjustments, whether an indi­vidual person depends on the help of other people, or whether, in the worst case, an individual person cannot perform certain activities at all.

Physical disability is a very wide concept, as it can be shown in case of an individual person in a large variety of forms, to a number of different extents, and there are also plenty of reasons for it to appear.

We can say that a person with physical disability is that person with an inborn or acquired physical deformity or trouble which is evident in decreased walking capability, use of hands or performing other mobility activities. Besides problems in the field of moving and mobility, these people are also often limited in the field of personal care, commu­nication, learning and other activities in life. If the physical disability is a consequence of a damage of the central nerve system, the specific needs of children are especially complex, since in this case the child’s intellectual and psychosocial develop­ment is also often different. 

1.1 Едукатор-аниматор

1.1 Educator–animator

Нашата образовна работа често се нарекува „учи­лиште за живот“. Адолесцентите со физич­ка попреченост стекнуваат искуство кое го не­ма­ат, а е битно за животот. Без активности со ани­­мација, овие недостатоци не можат да се раз­виваат. На овој начин активностите се пос­то­јано поврзани со образовната работа и обрат­но. Образовната работа се изразува преку ак­тив­ности со анимација во широки размери. Ак­тив­ностите всушност ни помагаат да ги реали­зи­раме поставените цели. Тие не претставуваат само активно користење на слободното време, туку имаат подлабоко значење. Едукаторот пре­да­ва низ активности со анимација, се обидува да ги постигне поставените цели, а заради недо­вол­ното искуство на адолесцентите, едукаторот создава ситуации низ кои адолесцентите стек­ну­ваат искуство.

Our educational work is often referred to as “the school for life”. Adolescent with physical disabil­ity acquire the experiences they do not have but are essential for life. Without animation activities, these shortages cannot be developed. This way the activities are constantly tied in the educational work and vice versa. Educational work is ex­pressed through animation activities to a large ex­tent. The activities actually help us realize our set goals. They do not only present an active use of leisure time, but they rather have a deeper mean­ing. An educator teaches through animation activi­ties, tries to reach the set goals, and due to the adolescents’ lack of experience, the educator cre­ates situations through which the adolescents ob­tain the experience.

При изведувањето на активности со анимација, едукаторот ја игра улогата на аниматор. Секоја активност треба да се прилагоди на специфич­ни­те потреби на индивидуата, што бара голема способност на едукаторот за импровизација и во исто време професионален капацитет.

Значењето на активности со анимација, нив­но­то влијание и помош при реализирањето на пос­­­тавените цели се гледа во широкиот спектар на можности за тестирање животни ситуации, но­ви искуства, развој на вредносниот систем, емоционалното поле, развојот на креативноста, интелектуалните капацитети, како и стекнува­ње социјално искуство и  функционално знае­ње.

In performing the animation activities, the educa­tor has the role of an animator. Each activity needs to be adapted to specific needs of an individual, which requires educator’s high improvisation ca­pacity and at the same time professional capacity.

The significance of animation activities, their in­fluence and help with realizing the set goals is seen in a large spectre of the possibilities of testing life situations, new experiences, development of value system, emotional field, development of creative­ness, intellectual capacities, and in obtaining of social experience and functional knowledge.

2. Адолесценти со физичка попреченост и драмски активности

2. Adolescents with physical disabilities and drama activity

Физичката попреченост на индивидуата предиз­ви­кува од мали до тешки нарушувања во кому­ни­кацијата, каде единствените средства на ко­му­никација се невербалните методи. Се јаву­ваат нарушувања во психолошкото функцио­ни­рање. Сите овие проблеми често се придружени од бихевиоралното нарушување и нарушува­ње­то на личноста. Таквите луѓе често имаат теш­ко­тии со препознавањето, разбирањето, реаги­ра­њето на стимулите и комуникацијата со со­ци­јал­ната средина. Адолесцентите се едуцираат низ театарската ак­тивност.

Играјќи безброј нови улоги, го раз­виваат својот став кон културата на уметноста, а најмногу од сè добиваат увид во различните животни ситуа­ции, кои на многу од нив не им биле познати дотогаш. Преку искуството на раз­личните уло­ги, адолесцентот стекнува лично признание, по­ми­нува низ процес на персонална промена и така ги тестира своите лични пер­цеп­ции за жи­вотот.

Physical disability of an individual person pro­vokes communication disorders, namely from mi­nor and all the way to severe disorders, where the only means of communication are the non-verbal methods. Disorders in psychosocial functioning appear. All these problems are often accompanied by behavioural and personality disorders. Such people often have difficulties perceiving, under­standing, responding to stimuli, and communica­tion with social environment. Adolescents are edu­cated through theatrical activ­ity.

Тhey test numerous new roles, develop their atti­tude towards the art culture, and most of all they get the insight into different life situations, which have not been known to many of them so far. By experiencing different roles, an adolescent gets personal recognition, undergoes a process of per­sonal changing and thus tests his or her per­sonal perceptions of life.

3. Театарска активност

3. Theatrical activity

Театарската активност го вклучува театарот (за­поз­навање со театарскиот простор, театарските билети) и драмската активност. Театарот е ме­диум, форма на креирање, кој игра важна улога во социјализацијата, во истражувањето на  лич­ни­от идентитет, во градењето ставови кон сре­ди­ната, кон другите луѓе.

Theatrical activity includes the theatre (getting fa­miliar with the theatre space, theatre season tick­ets) and drama activity.

The theatre is a medium, a form of creating, which is important to research personal identity, build attitude towards the environment, other people, and for socialization.

Тој ја нагласува потребата за соработка, поврза­нос­та и тимската работа, а помага и во форми­ра­њето.

It emphasises the need for cooperation, connection and team work, and helps in formation.

4. Драмска активност

4. Drama activity

Во однос на драмската активност ние ја сле­ди­ме прифатената изрека дека да се биде различен е исто така предност; најмногу во театарскиот простор каде да се биде различен е нешто кое се посакува и цени меѓу изведувачите и публи-ка­та. Театарот може да го надмине мислењето де­ка си различен и адолесцент со специјални по­­треби (физичка попреченост), а во исто време може да ги екипира тие луѓе со дополнителна активност-креативноста.

Заради последиците од физичката попреченост, адолесцентите со специјални потреби имаат спе­­цифично гледиште кон телото и нивната слика за себе. Често телото е нешто што не пос­тои или нешто што треба да се скрие. Драмска­та активност, меѓутоа, нуди можност за изразу­вање и прифаќање на телото на личноста низ играта на улогите.

Кога адолесцентот ќе се навикне да ја игра уло­га­та на некој друг, тој/таа заборава дека е фи­зички неспособен/а, и на тој начин полесно се релаксира. Прифаќајќи ја улогата на некој друг, личноста придонесува за самосознанието, ја намалува импулсивноста и го зголемува чув­ството за невербалните знаци. Резултат на ова е создаденото чувство на успех и сатис­фак­ција.

Драмската активност создава сознание за лич­но­­то тело и сите негови делови, за што се соз­да­дени и способни за мобилност. Ние ја от­кри­ваме љубовта за мобилност и глумење, за спон­та­ната поврзаност меѓу адолесцентите и за из­ра­зување и комуницирање со мобилноста без разлика на оштетувањето.

Основни упатства за индивидуални работилни­ци:

1.       загревање на целото тело;

2.       техники на танц;

3.       дишење;

4.       вежбање на гласот;

5.       ипровизација;

6.       релаксација (визуализација, медитација…).

Адолесцентите со физичка попреченост сами испробуваат различни начини на мобилност за да го стекнат чувството на мобилност, а во исто време и желбата за понатамошна мобилност.

As regards drama activity we follow the presump­tion saying that being different is also an advan­tage; most of all in the theatre space where being different is something which is desired and appre­ciated among performers and the public. The thea­tre can exceed the notion of being different and adolescents with special needs (physical disabil­ity), and at the same time it can equip these per­sons with additional tool - creativity.

Due to the consequences of physical disability, adolescents with special needs have a specific at­titude towards their bodies and their self image. Often, the body is something which does not exist, or something that needs to be hidden. Drama ac­tivity, however, offers the possibility of expressing and accepting personal body through the game of roles.

When an adolescent gets accustomed to playing a role of somebody else, he or she forgets about be­ing physical disabled, and thus relaxes much more easily. By accepting the role of somebody else, a person contributes to self-awareness, reduces im­pulsivity and increases sensitivity for non-verbal signs. As result, this creates the feeling of success and satisfaction.

Drama activity provides for the awareness of per­sonal body and all body parts, which are created for and capable of mobility. We discover the love for mobility and acting, for spontaneous connec­tion among adolescents, and for expressing and communicating with mobility irrespective of im­pairment.

Basic guidelines of individual workshops:

1.       Warming of entire body

2.       Dance techniques

3.       Breathing

4.       Voice exercises

5.       Improvisation

6.       Relaxation (visualization, meditation…)

Adolescents WITH physical disabilities try them­selves in different ways of mobility in order to obtain the feeling for mobility and at the same time the desire for further mobility.

Интерпретативната мобилност е составена од естетски и креативни движења. Г-ѓа Добник ве­рува дека интерпретативното движење е израз на чувствата на изведувачот за користење на сопственото тело (1).

Interpretative mo­bility is composed of esthetical and creative movements. Ms Dobnik believes in­terpretative movement is expression of performer’s feelings with the use of his or her own body (1).

4.1 Програма за работа со драмска активност

4.1 Drama activity work programme

Програмата за драмска активност се базира на ра­бота со ИНДИВИДУА и ГРУПА.

Во случајот на индивидуата се поттикнуваат креа­тивноста, креативното движење, ставот кон претставата и театарската активност.

Ние поминуваме од индивидуална кон групна им­провизација.

Drama activity programme is based on work with an INDIVIDUAL and a GROUP.

In case of an individual, creativeness, creative movement, attitude to performance and theatrical activity in general are encouraged.

We pass from an individual to a group, to group improvisation.

Целта на драмската активност е да се направи претстава.

Време на траење: 10 месеци

Ние се состануваме со по една индивидуа по два часа неделно.

Фази на создавање на претставата.

The purpose of drama activity is to make a per­formance.

Time of duration: 10 months

We meet one a week for two classes.

Performance creation phases:

I. Вовед

I. Introduction

Работата се базира врз следните елементи:

·         релаксација;

·         развој на чувството за сигурност;

·         развој на индивидуалната имагинација (има­гинацијата се анализира одделно за секоја индивидуа, ние не се обидуваме тоа да го постигнеме одеднаш, со наметнување, туку таа постепено се развива).

Работата се изведува индивидуално, во двојки, мали групи и со целата група.

The work is based on the following elements:

·         Relaxation.

·         Conversations (private, theatre).

·         Development of the feeling of safety.

·         Development of an individual’s imagination (imagination is analysed for each individual separately, we do not try to form it by force, it is gradually developed).

Work is performed individually, in pairs, small groups and in the entire group.

II. Индивидуа

II. Individual

·         сознание, присуство и стекнување дирекно искуство (2);

·         контакт;

·         емоции;

·         имагинација.

Акцентот е ставен на загревањето и релакса­ци­ја­та на телото, развојот на чувствата и запозна­ва­њето на самиот себе (2).

·         awareness, presence and direct experiencing (2);

·         contact;

·         emotions;

·         imagination.

The emphasis is on warming up and relaxation of the body, development of senses and getting to know yourself (2).

Ние ги поттикнуваме и во исто време ги учиме адолес­цен­тите со физичка попреченост на експресив­на мобилност, која го вклучува секое движење: позицијата на телото, гестовите, изразите на лицето..., главно сè. Паралелно се одвиваат ак­тив­ности за воспоставување односи со другите членови на групата и се преминува на групна работа, групна импровизација.

We encourage and at the same time teach the ado­lescents with physical disabilities expressive mo­bility, which is comprised of everyday movements. Body posture, gestures, facial expression… is all part of this. The work on establishing relationships with other members of the group runs parallel to this and passes to group work, group improvisa­tion.

 III. Група

III. Group

Важно е дека секој стекнува чувство за себе во рамките на групата и развива односи со другите членови. Многу е важна креативноста на секоја индивидуа, следена од целата група.

It is important that everyone gets to feel him/herself within the group, and develops a rela­tionship with other members. Creativeness of every individual, followed by the entire group, is very important.

IV. Претстава

IV. Performance

Сиот материјал што го добивме од индиви­ду­ал­ните работилници (презентација, автопортрет, јавен настап, различни импровизации) водеше до потрага по соодветен текст или негово соз­да­вање.

Сите вештини, сите проби што ги направивме водат кон изразување. Тука се поттикнуваше од­говорноста на секоја индивидуа за работа во драмската група. Паралелно со тоа се одвиваше развој на имагинациските имровизации и се ко­ристеа сите веќе познати проби.

Работата на текстот и претставата ги вклучува сите материјали кои ги користеа адолесцентите во нивните презентации. Се обидуваме во прет­ста­вата да ги употребиме сите индивидуални вештини на адолесцентите (свирење на инстру­менти, пеење...).

Имаме редовни неделни средби кои се базираат на работа поврзана со претставата и настапи до крајот на училишната година.

Главната цел на драмската активност постепено се реализира низ програмата: запознавање на самиот себе и театaрскиот медиум воопшто.

Адолесцентите, исто така, се среќаваат со пове­ќе­слојната комуникација и јавниот настап, кои им помагаат во личниот живот.

All the material that we have obtained during indi­vidual workshops (presentation, self-portrait, pub­lic appearance, different improvisations) leads to the search for an appropriate text or its formation.

All skills, all rehearsals we have made come to expression. Here, responsibility of each individual for work in drama group is encouraged.

Development of imagination improvisations runs parallel to this, and all rehearsals that we already know are used.

Work on the text and performance includes all materials which the adolescents have used in their presentations. We try to use in the performance all individual skills of adolescents, their playing of instruments, singing…

We have regular weekly meetings based on work connected with the performance and performing until the end of the school year.

The main purpose of the drama activity is gradu­ally realized through the programme: getting to know yourself and the theatre medium in general.

Adolescents also meet the multilayered communi­cation and public appearance, which helps them in their personal life.

5. Заклучок

5. Conclusion

Драмската активност претставува голем пре­диз­вик за адолесцентите со физичка попрече­ност, а во исто време им обезбедува големо ис­кус­тво за животот.

Drama activity presents a great challenge for ado­lescents with physical disabilities, and at the same time it provides them with much experience for life.

Со драмската активност - актер­ството, адолес­цен­тите можат да ја корис­тат физичката попре­че­ност како предност. Пре­земајќи ја улогата на друго лице, релаксацијата се стекнува многу полесно и како резултат на тоа, се стекнува чувство на успех и сопствено задоволство.

With drama activity - acting, such adolescents can use their physical disability as an advantage. By taking the role of another person, relaxation is achieved much more easily, and consequently, the feeling of success and self-satisfaction is obtained.

Citation:Krajnc Joldikj S. Physical Disability and Drama Activity. J Spec Educ Rehab 2008; 9(1-2):86-92.

Литература / References

1.       Koban Dobnik M. Glasba in gib. Educa, 2005: 27.

2.       Reasoner R. Razvijanje pozitivnega samovredno­te­nja mladostnikov. Priročnik za mentorje. Ljubljana. Inštitut za razvijanje osebne kakovosti, 1999.

3.   Kroflič B. Ustvarjalni gib - način ustvarjalnega mišljenja. Časopis za kritiko znanosti. Ljubljana, 2003; 31:177-188.

4.    Haskell S, Barrette E. The Education of Children with Physical and Neurological Disabilities. Third edition. Chapman & Hall, 1993.

5.       Lipužič, M. Specialna pedagogika. Študijsko gra­divo za interno uporabo. Ljubljana, 1986.

6.     Neubauer H. Svet odrske igre – osnovne gledališke igralske tehnike. Ljubljana: Javni sklad RS za kul­turne dejavnosti, 2003.

7.       Neuman Z. Psihologija telesno prizadetih. Lju­blja­na: Pedagoško znanstvena enota za psihologijo, 1976.

8.    Vogelnik M. Ustvarjalni gib: plesno - gledališki priročnik. Ljubljana. Zveza kulturnih organizacij Slovenije, 1993.