Подгрупа Б (н=16) - испитаници со високи пси­хо­моторни способности.
Во табелата број 2 може да ја видиме струк­ту­ра­та на испитаниците според полот и постоењето на физичките деформитети, од која јасно се гледа дека сите испитаници имале некој од фи­зич­ките деформитети што можеше и да се оче­ку­ва со оглед на примарната дијагноза.
Со анализа на табелата 3 може да ја утврдиме структурата на испитаниците според полот и оштетувањето на видот од која гледаме дека 14 (43,75%) од испитаниците имале делумно оште­ту­­вање на видот, додека 18 (56,25%) од испита­ни­ците немале оштетување на видот.
Со анализа на табелата 4 може да се утврди струк­­турата на испитаниците според полот и пос­­тоењето на дополнителни оштетувања од ко­ја гледаме дека 27 (84,38%) од испитаниците има­ле дополнителни оштетувања, додека 5 (15,62%) од испитаниците немале оштетувања.

Subgroup B (n=16) - examinees with higher cog­nitive and movement abilities.
In the Table 2 we can see the structure of the ex­aminees, according to their sex and to the existing physical deformities, from which it is obvious that all of them had some sort of a physical deformity, which might have been expected, considering the primary diagnosis.
By analyzing the Table 3 the structure of the ex­aminees can be determined according to their sex and visual impairment, which indicates that 14 (43.75%) examinees had partially visual impair­ment whereas 18 (56.2%) examinees had no prob­lems with the vision.
By analyzing the Table 4 the structure of the ex­aminees can be determined according to their sex and additional deformities or damages, which indi­cates that 27 (84.38%) examinees indeed had ad­ditional damages, whereas 5 (15.62%) examinees had no additional damages.

Табела 2. Структура на испитаниците според по­лот и постоењето на физички  деформитети

Table 2. Structure of the examinees according to sex and existence of physical deformities

Табела 3. Структура на испитаниците според по­лот и оштетувањето на видот

Table 3. Structure of the examinees according to sex and vision impairment

Табела 4. Структура на испитаните според полот и постоењето на додатни деформитети

Table 4. Structure of the examinees according to sex and existence of additional deformities

Варијабили на истражувањето и корис­те­ни тестови

Research variables and tests

Варијабилите на истражувањето се поделени на две групи:
Првата група варијабили се однесува на способ­носта на децата за извршување на оперативни задачи  чие испитување е вршено со тестови кои ги конструиравме според оперативните задачи на ликовната култура и кои вкупно ги има 44 (познавање на основните бои, разликување на ви­до­ви линии, разликување на целина / дел, разликување на големо / мало, разликување на боја / без боја, разликување на облици, постоење на сигурност во нанесувањето на пластови, гра­дење облици со помош на шаблони, разлику­ва­ње на еднобојно / повеќебојно, разликување на симболи итн.).

Research variables are divided into two groups:
The first group is related to the capabilities of the children to carry out assignments, and whose ex­amination was carried out through tests which we constructed in accordance with the assignments from the fine arts – there are 44 of them (differen­tiating between basic colors, differentiating the types of lines, differentiating the 'whole' from the 'part', differentiating the 'big' from the 'small', the 'color' from 'colorless', differentiating shapes, dif­ferentiating between symbols, differentiating one color from multi-colors... etc)

Втората група варијабили се однесува на психо­мо­торните способности на испитаниците:

• Графомоторика (испитувањето е вршено со помош на тестови направени врз основа на работни листови за вежби од графомото­ри­ката „Покажи што знаеш“ Хрвој В, Пуш­ка­риќ К. 1995).
• Моторика на горните екстремитети (корис­те­ни тестови: Оз, Колоредо, Ринг).
• Визуелна перцепција и просторна ориен­та­ција (користени се тестови направени врз основа на работни листови за вежби за ви­зуелна перцепција и просторна ориентација под наслов „Учиме да забележуваме“  Вуче­ниќ Ж. 1995).

The second group of variables is related to the psycho-motor capabilities of the examinees:

• graphomotorics (examination was carried out with tests, created on the basis of working sheets for graphomotoric exercise 'Show what you know' Hrvoj V, Puskarich K. 1995).
• motorics of the upper extremities (tests that were applied: Oz, Coloredo, Ring)
• visual perception and spatial orientation (tests that were applied were created on the basis of working sheets for the exercise of visual per­ception and spatial orientation, under the name of 'We learn to perceive' Vuchenikj Z. 1995)

Резултати

Results

Табела 5. Резултати на тестирањето на меѓугрупни разлики меѓу подгрупите А  и Б

Table 5.Results of testing of intergroup diferences between subgroups A and B

Слика 2. Графички приказ на резултатите од тес­ти­рањето на оперативните задачи 12-22

Figure 2. Graphic show of the testing results of opera­tional assignments 12-22

Слика 3. Графички приказ на резултатите од тес­ти­рањето на оперативните задачи 23-33

Figure 3. Graphicshow of the testing results of opera­tional assignments34-44

Слика 4. Графички приказ на резултатите од тес­ти­рањето на оперативните задачи 34-44

Figure 4. Graphicshow of the testing results of opera­tional assignments34-44

Дискусија

Discussion

Ипитувањата на графомоторните способности, мо­ториката на горните екстремитети, визуел­на­та перцепција и просторната ориентација, ука­жу­ваат на смалени моторни способности на уче­ниците со церебрална парализа. Табелата бр. 5 го прикажува тестирањето на меѓугрупните раз­лики за релевантните варијабили од кои можеме да видиме дека за графомоториката е утврдено постоење на статистичка значајност на ниво 0,002.
Тестирањето на истите разлики за Оз-пробата покажа статистичка значајност на ниво 0,004, за Ко­лоредо-пробата на ниво 0,002, за Ринг-про­бата статистичката значајност е на ниво 0,000, а за визуелната перцепција и просторната ориен­та­ција 0,001.
Анализата на оваа табела покажува постоење на статистичка разлика помеѓу подгрупите А и В со што докажавме дека учениците со церебрална парализа немаат исти моторни способности и дека нивните можности во совладувањето на нас­тавното градиво се различни.
Намаленото ниво на интелектуалните способ­ни­те на учениците со церебрална парализа,  исто та­ка говори за варијациите на нивните спо­соб­ности во совладувањето на програмата. Со ана­лизата на прикажаните слики од 1 - 4 кои по­ка­жу­ваат однос помеѓу оперативната задача и мож­ностите на церебрално парализираните уче­ни­ци, можеме да  видиме дека во 24 случаи е по­твр­дена статистичка значајност помеѓу опера­тив­ната задача и можностите на церебрално па­ра­лизираните деца, додека за 20 случаи не е ут­вр­дена.

The examination of the graphomotoric capabilities, the motorics of the upper extremities, of the visual perception and spatial orientation, indicates to lowered motoric capabilities of the students with cerebral palsy. Table 5 shows the differences in the testing between groups, for relevant variables, from which we can see that statistic relevance, on the 0.002 level, has been determined for grapho­motorics.
Testing the very same differences for Oz trials has shown statistical relevance on the 0.004 level; for Coloredo trials – 0.002 level; for Ring trials statis­tical relevance is on the 0.000 level; and for visual perception and spatial orientation 0.001.
The analysis of this Table shows the existence of the statistical differences between the subgroups A and B, with which we prove that students with cerebral paralysis do not have the same motor ca­pabilities and that their own capabilities of ac­quir­ing the curriculum material is different as well.
Lowered level of the intellectual capabilities of the students with cerebral palsy also speaks a lot about the variations in their individual capabilities in acquiring the curriculum material. Analyzing the shown Figures 1-4, which show the relation be­tween the assignment and the capabilities of the students with cerebral paralysis, we can see that statistical relevance -between the assignment and the capabilities of the students with cerebral palsy was established in 24 cases, whereas not in 20 other cases.

Заклучок

Conclusions

Со ова истражување покажавме дека нивото на психомоторните способности на учениците со це­ребрална парализа битно влијае на усвоју­ва­ње­то на програмските содржини, а причината лежи во неусогласеноста на наставните планови и програми од ликовната култура со психомо­тор­ните способности на церебрално парализи­ра­ните ученици, што сигурно не е стимулативно за нивниот развој.

With this research, we have shown that the level of psychomotor capabilities of the students with cere­bral palsy very much affects the imple­menta­tion of the curriculum contents; the cause of which lies in the inconsistency of the curriculum plans and fine arts programs with psychomotor capabili­ties of the students with cerebral palsy, which is certainly not stimulation for their devel­opment.  

Citation:Chukikj R, Eminovikj F, Shutkovikj M. Hardships of Cerebral Palsy Pupils in Acquiring Art Classes Tasks and Excpeted Accomplishments. J Spec Educ Rehab 2008; 9(1-2):77-85.

 Литература / References

1. Arhajm R. Umetnost i vizuelno opazanje, SKC, Beo­grad, 1998.
2.  Bircea C. Politike obrazovanja zemalja u tranziciji, Strazbur, Evropski savet (prevod u izdanju Minis­tarstva prosvete Republike Srbije), 1994.
3.  Blum SB. Taksonomija ili klasifikacija obrazovanih odgojnih ciljeva, Knjiga I, Republički zavod za una­pre­đenje vaspitanja i obrazovanja, Beograd, 1981.
4.  Bojanin S. Neuropsihologija razvojnog doba i opsti reedukativni metod, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1985.
5. Bryant J. Cratty The perceptual-motor atributes of men­tally retarded children and youth, Los Angeles county mental retardation services board, 1996 Ministarstvo prosvete i sporta republike Srbije, Re­forma obrazovanja učenika sa posebnim potreba­ma, Beograd, 2004.
6. Eminović F. Mogućnosti učenika sa cerebralnom paralizom u usvajanju operativnih zadataka nastave likovne kulture, Magistarska teza, Beograd, Defek­tološki fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2006.
7. Eminović F. Savremena istraživanja o cerebralnoj paralizi – Rehabilitacija hendikepiranih, Beograd, 2000, broj 3, str. 79-81.
8. Eminović F. Kvalitet motornog odgovora mentalno retardiranih adolescenata u odnosu na vrstu izdatog naloga – Rehabilitacija hendikepiranih Beograd, 2000, broj 3, str. 90-93.

9. Faux SA. Siblings of children with chronic physical and cognitive disabilities, Journal Pediatric Nursis, October, 1993.
10. Ferrari A. Cioni G. Guideless for rehabilitation of children with cerebral palsy. Euro Medicophys, 2005, 41; 243-60.
11. Galton M, Moon Z. Handbook of Teacher Training in Europe, David Fulton, London, 1994.
12. Meyer H. Turklinkendidaktik: Aufsatze zur Didak­tik, Methodik und Schulentwicklung, Berlin, Cornel­sen Verlag Scripton, 2001.
13. Murray EA, Cermak CA, O'Brian V. The rela­tion­ship between form and space perception, con­structional abilities and clumssines in children, American Journal and Occupational Therapy, 1990.
14. Myrtle B. McGrow. The neuromuskular maturation of the human Infant, New York, Hafner Publishing Co., 1996.
15. Nastavni plan i program za osnovno obrazovanje celebralno paralizovane dece, Zavod za osnovno obrazovanje i obrazovanje nastavnika, Beograd, 1972.
16. Witsen VB. Priručnik za uvežbavanje percepcije, Savez društva defektologa Jugoslavije, Beograd, 1973.
17. www.cerebralpalsy.org/
    cerebral_palsy_information/
    cerebral_palsy_types.html
18. www.cerebral-palsy-solicitor.co.uk/
    spastic_cerebral_palsy.html