Марија БАШЕСКА

Marija BASHESKA

20 ГОДИНИ ИНФОРМАТИВНА ЕМИСИЈА ЗА ГЛУВИ НА МАКЕДОНСКАТА ТЕЛЕВИЗИЈА СО ГЕСТОВЕН ГОВОР

20 YEAR INFORMATION PROGRAM
BROADCASTING WITH SIGN LANGUAGE
ON MACEDONIAN TELEVISION

Глувоста-на која ñ се посвети науката, човештвото, медиумите, со многу болка е состојба која доаѓа и најчесто останува во доживотен придружник. Ве преселува во еден помал и поинаков свет, во кој птиците не пеат, џагорот не допира до душата. Нуди нов јазик, во кој рацете стануваат главно оружје на изразување, а битката во тишината е сурова и непрекидна.
Во раздиплувањето на тајните и чудесата во една своевидна вселена на молкот.
Согледувајќи ја потребата за пошироко информирање на јавноста за лицата што имаат оштетен слух и говор, како и на самите нив, Македонската телевизија се вклучи уште пред речиси 20 и овозможи во својата програма информативни емисии со мошне разновидна содржина. Иницијативата дојде од тогашниот "Сојуз на глуви и наглуви лица" на Југославија, кој изврши притисок во базичните медиумски куќи да почнат да подготвуваат неопходни услови за развој на единствената емисија насловена како "Светот на тишината". На почеток беше емитувана како колажна емисија, во која партиципираа со свои прилози осум ТВ-куќи, со времетраење од 40 минути еднаш месечно.
Прв уредник, на македонското издание беше Мендух Ајдини, задолжен за содржините, а првите чекори во преводот од македонски говорен и македонски гестовен јазик, како надворешни соработници ги направија Виолета Апостоловска и Марија Башеска. Заедно со луѓето зад техниката, во режијата и монтажите ги редеа првите кадри од секојдневниот живот и работа како на глувите и нивните семејства, така и многубројни настани од секојдневието. Ако ги побараме сеќавањата за односот и реакциите на вработените и на гледачите, за ваков тип специјализирана емисија што бара не само свои кадровски, материјални и технички услови, туку и многу љубов и трпение кон пречките што доаѓаа очекувано од повеќе страни, емоционалното помнење, ни вели дека не треба да му судиме ни на времето, ни на судбината и незнаењето бидејќи нема пречка што не може да се совлада. Со особен заеднички напор се создаваа темелите на она што подоцна ќе стане гордост во продукцијата и програмите на јавниот сервис.
По осамостојувањето на Македонија, а со општествено-политичките промени што ја зафатија тогашната држава, посебно со доаѓањето на новиот уредник Никола Момироски со соработничката Марија Башеска почна пожестоко да се навлегува во општеството, потропнувајќи на вратата на регистрирани проблеми, слабости што ги укажуваше Сојузот на глувите и наглувите на Македонија, емисијата го градеше патот до гледачите низ документарни материјали, портрети, репортажи и прилози за активностите, барајќи начин да ја разбуди совеста кај луѓето кои имаат среќа да слушаат.
По иницијатива на документарната програма на МТВ во 1994 година и другите категории инвалидизирани лица влегоа во програмската шема преку емисијата "Нови видици" и зајакнуваше соработката со сите нивоа на Заедницата на инвалидски организации. Во меѓувреме, во 1999 година уредник на емисијата "Светот на тишината" стана Башеска, така  што еден човек беше премалку да може да направи сé за таква суптилна и одговорна задача. Вниманието беше фокусирано кон глувите, во откривање на теми и соговорници кои соодветствуваат со авторитетот на МТВ, а снимените материјали одговараа на високите технолошки потреби на куќата. Оваа емисија го сврте вниманието кај пошироката македонска јавност со гестовниот говор за претседателските избори 2000, кога 

Deafness, to which science, humanity, media work have been devoted with a lot of pain, is a condition which appears and most frequently stays as a lifelong companion. It puts you in a smaller and different world in which birds do not sing, noise does not reach the soul. It offers a new language where hands become main weapons for expression and the battle in the silence is cruel and endless, unfolding the secrets and wonders of the universe of silence.
Having in mind the need for broader information of the public about people with impaired hearing and speech, the Macedonian Television within its program included information program of various contents on this issues 20 years ago.
It was initiated by “Association of Deaf and Hard-of-hearing of Yugoslavia, which put pressure on the basic media houses to start preparing necessary conditions for introducing and developing of the unique program called “The World of Silence”. At the beginning it was broadcasted as a joint program, in which eight TV houses participated with their own program of 40 min once a month.
The first editor of the Macedonian program was Menduh Ajdini, who was in charge of the program contents, and the first steps/attempts in translating the Macedonian spoken and the Macedonian sign language, were done by Violeta Apostolovska and Marija Basheska, as external associates. They, together with the people in charge of the technique, throughout directing and editing, created the first frames of everyday life and work of both deaf people and their families. If we recall our memories in regard to the reactions of the employees and the television audience to that type of specialized program which requires not only personnel, material and technical conditions, but a lot of love and patience towards the expected obstacles from different sides, our emotional memories tell us that we should neither judge time nor destiny and ignorance because there are not any obstacle which can not be overcome. With special effort of many people the foundations were built of something that would later become a pride of production and public service program.
After the recognition of the Republic of Macedonia as an independent state, with the social and the political changes in the country, especially with the new editor Nikola Momirovski together with his associate Marija Basheska, the program started severely to enter the society, knocking at the door of registered problems, issues pointed out by the Association of Deaf and Hard-of-hearing People of Macedonia. The program built up the path towards the audience through documentary materials, portraits, reports and supplements for the activities, trying to awake human consciousness of people who are lucky to be able to hear.
On MTV documentary program initiative in 1994, other categories of people with disabilities were included in the program schedule through the program “New perspectives” and the cooperation with the Association of disabled people was strengthened on all levels. In the meantime, i.e. in 1999, Baseska became the editor of the program “The World of Silence”, thus it was not possible for one person to do everything for such a subtle and responsible task. The attention was focused towards deaf, discovering topics and conversationalists with the MTV authority, and the recorded materials corresponded to the its high technological needs. This program attracted the Macedonian public attention with the sign language during the presidential elections 2000, when on MTV second program translated for the deaf the presentations of the presidential candidates and the TV-duel with the leaders of the two biggest political parties. After this attempt to bring closer the programs and the promises of the political parties, enabling deaf people to bring their own decision who to vote for a lot of gratitude and recognitions were addressed to the house both by the deaf and people with normal hearing and speech. The translation with the sign language was unusual and highly professional.
The communication barrier was slowly being ruined, so people with impaired hearing became challenging for many journalist of cultural, documentary, entertaining and informative editorial programs of MTV and other private electronic or press media. Daily news with sign language started broadcasting in April 2003, with the engagement of three activists of ADHM. The standards of equal access to information were reached with the gesture of sense and good will, gathering knowledge and achievements of the world media. The Department for International Cooperation continuously selects video materials which come with the exchange program and enable comparison of our own results with those of French, Italian, English, Canadian, Australian and other television companies.
The respect and recognitions received by the Association of Deaf and Hard-of-hearing people of Macedonia, Association of Special Teachers of Macedonia, Institute for Rehabilitation of children with impaired hearing “Koch Racin”, the newspaper “Vecher” and the MRTV collegiums for the occasion of the 60 jubilee, is obligation and pleasure to do the best in order to change the old concept and to establish new perspectives for life and development.

на втората програма на МТВ ги преведе настапите на кандидатите за претседател и ТВ-дуелот меѓу лидерите на двете најголеми партии за глувите лица. По овој успешен обид на куќата да им ги доближи програмите и ветувањата на политичките партии, како би можеле сами да носат одлука за кого ќе гласаат, се слеаја многу задоволства и признанија и од глувите и од луѓето со нормален слух и говор. Преводот на гестовен јазик беше несекојдневен и врвно професионален.
Комуникациската бариера полека се уриваше, така што лицата со оштетување на слухот стануваа предизвик за мнозина новинари од културната, документарната, забавната и информативната редакција не само на МТВ, туку и на повеќе приватни електронски и печатени медиуми. Во април 2003 година почна и секојдневно да се емитува дневник приспособен на гестовен јазик, за што се ангажираа уште тројца активисти на СГНМ. Стандардите за рамноправен приод во информациите беа постигнати со гестот на разумност и добра волја и се разбира, црпејќи ги достигнувања на светските медиуми. Секторот за меѓународна соработка континуирано селектира видеоматеријали што пристигнуваат преку размена, како би имале можност да ги споредиме сопствените резултати со оние на француската, италијанската, англиската, канадската, австралиската и другите телевизии.
Почитта и признанијата што ги оддадоа Сојузот на глувите и наглувите на Македонија, Сојузот на дефектолозите на Македонија, Заводот за рехабилитација на деца со оштетен слух "Кочо Рацин" , весникот "Вечер" и колегиумот на МРТВ по повод 60 години јубилеј, претставуваат обврска  и  задоволство  да  се  направи  сé што би значело уривање на стариот концепт и утврдување нови перспективи за живот и развој.

Адреса за кореспонденција:

Corresponding Address:

Марија БАШЕСКА

Marija BASHESKA

Новинар во МТВ
1000 Скопје, Република Македонија

MTV Journalist
1000 Skopje, Republic of Macedonia