СЕМАНТИЧКА ВЕРБАЛНА ФЛУЕНТНОСТ НА БИЛИНГВАЛНИ ДЕЦА СО ЛЕСНА МЕНТАЛНА РЕТАРДАЦИЈА

Ненад П. ГЛУМБИЌ ¹
Ане М. БОЖИНОВИЌ ²

Дефектолошкиот факултет, Белград ¹
ШОСО "Свети Сава - Умка, Белград ²

Србија

SEMANTIC VERBAL FLUENCY OF THE BILINGUAL CHILDREN WITH MILD INTELLECTUAL DISABILITY

Nenad P. GLUMBIKJ ¹
Ane M. BOZHINOVIKJ ²

Faculty of Special Education and Rehabilitation, Belgrade, ¹
Primary and secondary school “Sveti Sava” - Umka, Belgrade ²

Serbia

Вовед

Introduction

Тестовите на вербалната флуентност се користат за процена на когнитивните способности од 1943 година кога Терстон (1) почнал да ги користи како составен дел од батеријата тестови за процена на менталните способности. Од тогаш тестовите за процена на вербалната флуентност станале значаен клинички инструмент во невропсихолошката процена. (2) Ние немаме многу информации за постигнувањата на билингвални испитаници на овие јазични тестови. Во случајот на билингвални деца со лесна ментална ретардација нормативните податоци се уште повеќе сиромашни.
На тестовите за процена на вербалната флуентност од испитаниците обично се бара да во ограничен временски период, продуцираат што е можно поголем број зборови кои припаѓаат на одредена семантичка или гласовна категорија (нпр. животни, или зборови штo почнуваат на одреден глас, т.е. буква). Со оваа задача се проценуваат јазичните функции (богатството на речникот, способноста за именување), брзина на реагирањето, менталната организација, стратегија на пребарување, кусoрочна и долгорочна меморија). (3) Тестот на вербалната флуентност е популарен невропсихолошки инструмент затоа што се задава лесно и брзо, не е потребно испитаникот да чита или пишува, а нaедно е сензитивен на когнитивните оштетувања од различна етиологија.
На постигнувањата кај децата на тестовите за процена на вербална флуентност влијаат многубројни фактори. Пред с#, треба да се направи разлика меѓу два облика на вербална флуентност: фонолошка флуентност (наведување зборови што почнуваат на одредена буква, т.е. глас) и семантичка флуентност (наведување зборови што припаѓаат во одредена семантичка категорија, како што се животни, овошје, зеленчук итн.). Во овој труд ќе се занимаваме само со семантичката или категориската флуентност. Разлика меѓу овие два типа задачи е направена поради уверението дека различни мозочни региони управуваат со фонолошка и семантичка флуентност. Во некои научни трудови, објавени минатата деценија, тоа сфаќање е потврдено. Истражувањата со примена на позитронската емисиона томографија покажаа

Verbal fluency tests have been used to assess cognitive abilities since 1943, when Thurstone (1) introduced them as part of a battery of mental ability tests. Since then, verbal fluency tests have become important clinical tools in neuropsychological assessment (2). However, we do not have much information on performances of bilingual participants on these language tests. In the case of the bilingual children with mild intellectual disability, normative data are even sparser.
Tests of verbal fluency typically require a subject to generate as many words as possible within a limited time from a particular semantic or letter category (e.g. animals or words that start with particular letter). This task assesses language functions (vocabulary size, naming), speed of response, mental organization, search strategies, short term memory, and long term memory (3). Verbal fluency is a popular neuropsychological test because it is easy and quick to administer, does not require writing or reading, and is sensitive to cognitive impairment from a variety of etiologies.
Performances on verbal fluency tests are biased by many factors. First of all, we have to make a distinction between two kinds of verbal fluency: phonemic fluency (words beginning with particular letter) and semantic fluency (words corresponding to a specific semantic category, such as animals, fruits, vegetables, etc.). In this article we are only dealing with semantic or category fluency. These two types of verbal fluency tasks were distinguished because it was believed that different brain regions govern phonemic and semantic fluency. Some articles, published in the last decade, have confirmed this statement. Positron emission tomography studies have demonstrated  that  the  frontal

lobe is activated in phonemic generation whereas temporal lobe is more active in semantic generation of words (4). It was also found that left versus right hemispheric asymmetry of activation was greater for letter than for semantic cues (5).
Recently published functional magnetic resonance imaging study of semantic fluency for animal and tool names provides further evidence for category-specific brain activations, and reports task-related changes in effective connectivity among defined cerebral regions. Two partially segregated systems of functional integration were highlighted: the tool condition was associated with an enhancement of connectivity within left hemispheric regions, including the inferior prefrontal and premotor cortex, the inferior parietal lobule and the temporo-occipital junction; the animal condition was associated with greater coupling among left visual associative regions. These category-specific functional differences extend the evidence for anatomical specialization to lexical search tasks, and provide for the first time evidence of category-specific patterns of functional integration in word-retrieval (6).
Semantic verbal fluency is a very sensible but rather unspecific tool for the detection of neuropsychological deficits. Children with mild intellectual disability are not the homogenous category of participants, i.e. they show different patterns of the organization of neuropsychological functions. Despite of the fact that great deal of this children fit into the concept of functional mental retardation (without neurological impairments) it could be presumed that even in this group deficits in executive functions reflect  subtle  impairments  of  neu-

ronal structures. In some cases, one might find out molecular basis for this kind of impairment. It is currently thought that fragile X syndrome (FraX; the most common inherited form of intellectual disability) results from having more than 200 cytosine–guanine–guanine (CGG) trinucleotide repeats. It was also considered that premutation carriers (with 55–200 CGG repeats) are unaffected. However, it was recently found (7) that premutation carriers had significant impairments on test of executive function (among them is the verbal fluency test). The authors suggest that CGG trinucleotide repeats in the premutation range affect specific neuronal circuits that are concordant with specific neuropsychological deficits.
Apart from the fact that semantic fluency is based upon certain neurological mechanisms, this test is also highly influenced by socio-cultural factors. As we have already emphasized, mild mental retardation is mainly functional and that is why we consider socio-cultural factors as the most important in reinforcing of semantic fluency. Researchers repeatedly confirm significant positive correlation between verbal fluency and participants' educational level (8, 9). Ratcklif (10) administrated two types of verbal fluency tasks to three groups of subjects, varying in level of literacy and education, recruited from the rural district of northern India. Subjects were asked to list items in a given semantic category (animals, fruits) or words beginning with a given sound. Analysis of variance revealed that education had greater effect on initial sound fluency than on category fluency. It seems that the ability to segment speech into phonemic units is dependent on literacy.
The objective of this study is to determine possible differences in semantic verbal fluency task between bilingual and monolingual children with mild mental retardation.

дека фронталиот резен се активира на фонемската продукција, додека темпоралниот резен е мoжнo поактивен во семантичка продукција на зборови. (4) Исто така е утврдено дека асиметрија во активацијата на левата хемисфера во однос на десната е поголема во задачите со букви отколку во семантичките задачи. (5)
Неодамна објавените испитувања на семантичката флуентност за називите на животните и алатите, со примената на функциналната магнетна резонанциjа, даваат дополнителни докази за категориската специфична активација на мозокот и укажуваат на промените во ефикасноста на остварените врски меѓу поединечните церебрални региони, при што наведените промени се условени од типот на задачата. Установени се два делумно раздвоени системa на функционална интеграција. Задачите со наведување на алатите се поврзани со подобрата комуникација внатре, во регионите, кои припаѓаат на левата хемисфера, вклучувајќи го долниот префронтален и премоторен кортекс, долниот париетален лобулус и темпоро-окципиталното подрачје. Задачите во кои од испитаниците се бара да набројуваат животни, доведуваат до поинтензивно поврзување на визуелните асоцијативни региони во левата мозочна хемисфера. Овие категориски специфични функционални разлики даваат дополнителни докази за анатомската специјализација на мозочните структури во процесот на решавање на задачите на лексичко пребарување и првпат даваат докази за категориските специфични модели на функционалната интеграција во процесот за присетување на зборовите. (6)
Тестот за процена на семантичка вербална флуентност е мoшнe чувствителен, но и видно неспецифичен инструмент за детекција на невропсихолошките дефицити. Деца со лесна ментална ретардација не претставуваат хомогена категорија на испитаници, т.е. овие деца покажуваат различни обрасци на организации на невропсихолошките функции. Наспроти фактот дека повеќето од овие деца се вклопуваат во концептот на функционалната ментална ретардација (без невролошки оштетувања) може да се претпостави дека дури и во оваа група на  дефицити на егзекутивните функции  

се одразуваат суптилни оштетувања на невроанатомските структури. Во некои случаи можно е да се установи молекуларната основа на овие оштетувања. Денеска се смета дека синдромот на фрагилниот Х-хромозом (најчеста наследна форма на интелектуалната попреченост) е поврзан со повеќе од 200 цитозин-гванин-гванин (ЦГГ) тринуклеотидни парови. Исто така, се смета дека премутационите носители (со 55-200 ЦГГ парови) немаат изразена клиничка слика. Неодамна е установено (7) дека премутационите носители имаат значајни оштетувања на тестовите за испитување на егзекутивните функции, а меѓу нив и на тестовите за процена на вербалната флуентност. Авторите на оваа истражување сметаат дека ЦГГ тринуклеотидните парови во премутациониот опсег погодуваат специфични неврални кругови што има за последица и специфични невропсихолошки дефицити.
Освен фактот дека семантичката флуентност се базира врз одредени невролошки механизми, овој тест е под значајно влијание и на социо-културолошките чинители. Како што веќе истакнавме, лесната ментална ретардација главно е функционална, па поради тоа сметаме дека социо-културолошките фактори се најзначајни во поттикнување развојот на семантичката флуентност. Во многу истражувања постојано се потврдува позитивна корелација меѓу вербалната флуентност и едукативното ниво на испитаниците. (8, 9) Ратклиф (10) во три групи испитаници од руралните подрачја на северна Индија, кои се разликуваат според нивото на писменоста и образованието, применил два типа тестови за процена на вербалната флуентност. Од испитаниците се барало да наведат објекти кои припаѓаат во одредена семантичка категорија (животни, овошје) или зборови кои почнуваат на одреден глас. Со анализата на варијанса е востановено дека образовното ниво има поголемо влијание на фонемската отколку на категориската флуентност. Се чини дека способноста на сегментација на говорот во фонемските единици зависи од нивото на писменоста.
Истражувањето е спроведено за да се утврдат можни разлики во семантичка вербална флуентност меѓу билингвални и монолингвални деца со лесна ментална ретардација.

Метод на истражување

Methods of the research

Примерок

Research participants

Примерокот чини 90 испитаници со лесна ментална ретардација, двата пола, на возраст меѓу 12 и 15 години. Сите испитани деца посетуваат училишта за деца попречени во менталниот развој, во кои наставата се изведува исклучиво на српски јазик. Целиот примерок е поделен на три потпримероци: 30 монолингвални испитаници кои говорат на српски јазик. (M1), 30 монолингвални Роми кои не говорат ромски, туку само српски јазик (M2) и 30 билингвали од ромска националност кои говорат и српски и ромски јазик (Б). Значајноста на разликата меѓу компарираните потпримероци во однос на возраста и општото когнитивно ниво е испитана со Крушкал-Волис-тестот. Резултатите прикажани во табелата број 1 покажуваат дека компарираните потпримероци се изедначени во однос на коефициентот на интелигенцијата и возраста. Ниедно дете, што сме го испитале, нема ни невролошки оштетувања ни дуална дијагноза.

The sample consisted of 90 participants with mild mental retardation, of both sexes, aged from 12 to 15. All tested children attend the schools for the children with intellectual disabilities in which the school lectures are delivered exclusively in Serbian. The whole sample was divided into three subsets: 30 monolingual Serbian children (M1), 30 monolingual Roma children who do not speak Romany (M2) and 30 bilingual Roma children who speak both, Romany and Serbian language (B). The significance of the difference between compared subsets regarding age and general cognitive ability was estimated by Kruskal-Wallis test. The results presented in Table 1 show that the subsets compared were equalized by the coefficient of intelligence and age. None of the children had neurological impairments or dual diagnosis.