Read: 5694

Е. БОЈАЏИЕВА, И. ДВОЈАКОВ, С. НИКОЛОВСКА

МЕСТОТО И УЛОГАТА НА ПСИХОЛОГОТ ВО ТИМСКАТА ДЕТЕКЦИЈА НА ДЕЦАТА СО ПРЕЧКИ ВО РАЗВОЈОТ

Вовед

Сложеноста на проблемите, порастот на причинските фактори што влијаат негативно врз развојот, инцеденцијата и превенцијата на децата родени со фактори на ризик и бројот на хендикепираните лица укажува на потребата веќе во првите години на животот да се пристапи кон организирано тимско следење на развојот со што се овозможува рано откривање на заболеност, а со тоа се зголемуваат можностите за успешност во терапијата и рехабилитацијата на децата.

Цел

Во тимската детекција на децата со пречки во развојот од лесни варијации до комплексан забавеност, психологот има мошне сложена задача што произлегува од фактот зашто развојот на децата е обусловен од динамиката, матурацијата и влијанието на надворешната средина. Цел  на презентацијата е да се прикажат резултатите од тимската детекција на децата со пречки во развојот во популацијата на ризично родени деца евидентирани и следени во Развојното советувалиште во Скопје, компарирани со изборна контролна група на “здраво родени деца” без пренатален, перинатален и постнатални проблеми.

Метод

Испитувањето е од лонгитудинален (1990-1995) и тимски карактер (педијатар, психолог) извршено по определен календар, критериуми и методологија. По потреба се консултитрани стручњаци од други профили (невропсихијатор, дефектолог, социјален работник, педагог).
Како психометриски инструменти се користени развојните скали РТЧ-М и РТЧ-П развоен тест Чутуриќ на возраст од 3 месеци до 5 години, а по петтата година WISC-тест за проценка на интелектуалните способности.
Психолошката процена во најголем број случаи е динамичка структура и прогностичка, а интерпретацијата на резултатите е стручна и квалитативна.
Опфатена е група од 3.055 деца, од кои 2.105 ризично родени деца и 950 “здраво родени”  деца.

Резултати и дискусија

Според педијатрискиот преглед, добиените податоци од структуираниот интервју со родителите, психолошката опсервација во тест-ситуација и добиените резултати од психометриските инструменти (општ кофициент на развој и КР по области, IQ-индекс на интелегенција), се дојде до сознание за присуството на манифестни и суспективни случаи на пречки во развојот.

На табелата 1 е прикажана застапеноста на прeчките во развојот кај двете испитанички групи. Од групата ризично родени деца кај 159 (7,55%) се евиндетирани пречки во развојот, додека кај групата “здраво родени” деца 36 (3,79%). Согледувајќи ги резултатите доаѓаме до сознание дека вкупната застапеност на пречките во развојот е 6,38% што се совпаѓа со податоците од литературата дека зачестеноста се движи окулу 5% кај предучилишните деца, во зависност од применетите критериуми, како и начинот на нивната индентификација.

На табелата 2 е претставена групата на деца со гранични индекси во психомоторниот развој 154 (5,04%), односно 6,51% кај ризично родените деца, а само 1,79% кај “здраво родените” деца. Раното откривање на оваа група (деца со латентен-потенцијален хендикеп), тимското следење и навремениот третман овозможува оптимилизација на развојот кај определени деца, а со тоа се превенираат подлабоки пречки во развојот. Кај 61,04% деца се констатираат незадоволителни моторни постигања, тие интезивно се следат и се спроведува соодветен медикаментозен и физикален третман во соодветни институции. Ваквиот пристап овозможува смалување на појавата на моторно оштетени деца.

Од табелата 3 може да се види дека кај децата со пречки во развојот од ризичните фактори најголема застапеност има недоносеноста 17,85%, ХИК 19,52%, СФД 12,23%, хипербилирубинемија 8,33%, перинатална асфиксија 6,52%, додека другите ризични фактори се јавуваат процентуално малку.

Видовите  на пречки во развојот се прикажани на табела 4. Најзастапена група е со ментална субнормалност 49,23% потоа деца со говорни пречки 23,08%, комбинирани пречки 13,33%, пречки во видот  5,13%, пречки на слухот 1,95% и телесни недостатоци 5,13%.

Тимската детекција (клиничка слика и дијагноза, дополнета со психолошките наоди) е извршена доста рано што дава можност за започнување на адекватен и навремен третман. По нашите резултати кај 47,69% од децата со пречки во развојот е извршена детекција во првата година, односно 88,21% во првите три години кога и психо-физичкиот развиток е изразито специфичен. Психичките функции во оваа возраст тесно се испреплетуваат со другите функции, како што се сензорите, моторните, социјалните и други надворешни фактори.

Заклучок

ЛИТЕРАТУРА

1. Hurlock B. Elizabeth, Ph. D. (1956) Child Development, Associjate in Psychology, graduate School, Universyty Pensilvania.
2. Тадиќ Н. (1989). Психијатрија детињства и младости. Научна книга. Београд.
3. Ѓорѓевиќ Душан. Развојна психологија, Дечје новине, 1988.
4. Стефановиќ Добрила, Методологија ране дијагностике и рехабилитације деце ометење у психофизичком развоју, Ниш 1980.
5. Чутуриќ Невенка и сарадници, Наша искуства у прачењу развоја деце с пренаталним и перинаталним факторима ризика, Југ. Педијатрија, 25, 185-190, 1982.