Развојот на цивилизацијата ги направи кри­зи­те неразделен дел од нашиот живот. Ис­ти­те се појавуваат речиси во сите соци­јални струк­тури и организации, вклучувајќи ги и обра­зовните институции. Целите на овој труд се да презентира теоретски модел на нор­­мално, девијантно и антисоцијално одне­су­­вање, да ги дискутира психо-социјалните карак­­теристики на емотивно растроените адо­лесценти, сместени во установи за пре­стој и посебно образование во САД и да ги ана­­лизира најраспространетите кризи во одне­сувањето кај оваа популација, фази на ес­ка­лацијата на кризата и ненасилна пре­вен­ција од кризи и стратегии на интервенција. Ко­рис­тените методи во овој труд вклучуваат пре­г­лед на научна литература, анализи на ста­­тистички информации од различни вла­ди­ни извори, преглед и анализа на сту­дент­ски записи и анализа на искуството на авто­рот поврзано со работата со емотивно рас­трое­ни младинци во училиштата за престој и обра­­зование во САД.

Резултатите од ова истражување укажуваат на различните терминологии кои ги кори­стат научниците од различните научни дис­ци­плини при опишување на социјално неа­дек­ватното однесување. Авторот прикажува тео­ретски модел на нормално, девијантно и анти­социјално однесување кое може да го по­добри разбирањето и препознавањето на ри­зични ситуации и однесувања кои водат до сериозни кризи. Анализите на студентски за­писи открива дека повеќето од  адо­лес­­це­нтите сместени во специјални училишта за пре­стој и образование се дијагностицирани со неколку ментални здравствени проблеми. Ова налага дека постоечката превентивна нега и образовна парадигма во посебните учи­лишта за образование и престој, треба да се заменат со сеопфатен третман парадигма. Тру­дот исто така ги дискутира позитивните и негативните интервенции при кризи. Мис­ле­њето на авторот е дека сите специјални еду­кативни установи, кои им се на рас­по­ла­гање на емотивно растроените деца, треба да при­фатат еден од ненасилните модели на интер­венција при криза во однесувањето и да развијат и применат менаџментска поли­тика, планови и процедури за справување со кризи.

The development of civilization made crises an inseparable part of our lives. Crises manifest themselves in almost all social areas and organizations, including educational institutions.  The goals of the article are to present a theoretical model of normal, deviant and antisocial behaviors, and discuss the psycho-social characteristics of emotionally disturbed adolescents situated in a residential special education school in the United States. The article also gives an analysis of their most prevalent behavioral crises, escalation stages, as well as nonviolent crisis prevention and intervention strategies. The methods that were used include scientific literature review, analysis of statistical information supplied from different government sources, review and analysis of student records, as well as the author’s analytical reflections in working with emotionally disturbed youngsters in residential special education schools in the United States.

The results of the study indicate that scientists from different fields use different terminology to describe socially nonconforming behaviors. The author presents a theoretical model of normal, deviant and antisocial behavior that could enhance better understanding and identification of high risk situations and conduct leading to serious crises. The analysis of student records  revealed that most  of the adolescents situated in special education residential schools are diagnosed with a number of mental health problems. This suggests that the currently prevailing care and education paradigm in the special education residential schools should shift to a more comprehensive treatment paradigm. The article also discusses the pros and cons of nonviolent crisis intervention. It is the author’s opinion that all special education schools serving children with emotional disorders should adopt one of the nonviolent crisis intervention models and develop and implement crisis management policies, plans and procedures.

Citation:Paulauskas R. Reflections on Behavioral Crises Prevention and Intervention in Special Education Schools in the United States. J Spec Educ Rehab 2011; 12(1-2):69-85. doi: 10.2478/v10215-011-0006-6

Клучни зборови: заштита од криза, интер­вен­ција при вербални криза, ненасилна фи­зи­чка интервенција при криза, континуирана еска­лација на кризата, позитивна поддршка на однесувањето.

Key words: crisis prevention, verbal crisis intervention, nonviolent physical crisis intervention, continuum of crisis escalation, positive behavior supports.

Адреса за коресподенција:

Роланд Паулаускас,

Универзитет Сиаулиаи, П. Висинскио 25,

ЛТ-76352, Сиаулиаи, Литванија

E-mail: roland.paulauskas@gmail.com

Corresponding address

Roland Paulauskas,

Siauliai University, P. Visinskio 25,

LT-76352, Siauliai, Lithuania

E-mail: roland.paulauskas@gmail.com