СЕКСУАЛНА ЕДУКАЦИЈА НА ЛИЦАТА СО МЕНТАЛНА РЕТАРДАЦИЈА

Александар КАРАНФИЛОСКИ¹
Владимир ТРАЈКОВСКИ²

Здружение за Down-ов синдром, Загреб¹ 
Филозофски факултет, Институт за дефектологија, Скопје²

SEXUAL EDUCATION FOR PERSONS WITH INTELLECTUAL DISABILITIES

Aleksandar KARANFILOSKI¹
Vladimir TRAJKOVSKI²

Association for Down Syndrome-Zagreb¹
Faculty of Philosophy, Institute of Special Education and Rehabilitation, Skopje²

UDK: 37.015.3-056.36

Резиме

Abstract

Можностите за когнитивен и моторен развој на лицата со инвалидност претставуваат значаен дел од истражувањата кои се изведуваат во рам­ките на дефектологијата. Но, сметаме дека за­бо­равена компонента за која би требало да има соодветни принципи и методи за нејзино оства­ру­вање и правилно насочување е сексуал­ната еду­кација. Нашите искуства покажуваат дека тоа не е состојба само во Македонија, туку и пошироко на Балканот. Мора да имаме  пред­вид дека лицата со инвалидност се когнитивно, а некои и моторно попречени, но нивното тело хормонално се развива исто како и телото на се­која индивидуа. Тука доаѓа до дисхармонија која придонесува за уште поголеми проблеми при созревањето на овие лица. Потребата за за­до­волување на сексуалниот нагон којшто се јавува кај овие лица, мора да биде соодветно, правилно насочена и предвидена. Тие исто така раз­виваат потреба за самостоен живот и потре­ба во некои активности да учествуваат без пот­по­ра од нивните родители. Во текот  на својот развој, кога ќе бидат доволно зрели, посакуваат да имаат сопствено друштво кое не можат да го заменат мама и тато. Сето тоа најчесто се слу­чу­ва во текот на пубертетот. Родителите нај­чес­то прават грешка што не можат да ги согле­даат нивните потреби и се однесуваат презаш­тит­нички кон нив, при што премногу се грижат за нив, и не ги оставаат децата да носат соп­стве­­ни одлуки кои ќе помогнат за нивното вклопување во општествената заедница.

Possibilities for intellectual and movement devel­opment of children with disabilities are part of the research that is provided within special education and rehabilitation. But we think that the forgotten component of this research that must have appro­priate principles and methods of its work is the sexual education. Our experience shows that this is not just a problem in Macedonia, but wider in the Balkan. We must have in mind that people with disabilities are intellectually and movement dis­abled, but their body hormonally develops as in any other individual. Thus, disharmony appears that causes even more problems when these people maturate. The need to satisfy the sexual urge must be appropriate and developed properly. They also develop a need for self care and life and need some decisions and activities to be involved in without their parents’ support. In their development when they are mature they want their one company that is not their mom and dad. This usually happens in the puberty. Parents often make mistakes in not recognizing their children’s needs and behave over protectively, and take care for their children more than it is needed, and they not let their children make their own decisions which can help for their inclusion in the society.

Citation:Karanfiloski A, Trajkovski V. Sexual Education for Persons with Disabilities. J Spec Educ Rehab 2008; 9(1-2):55-66.

Клучни зборови: Сексуална едукација, лица со ментална ретардација, сексуален развој, секс

Key words: Sexual education, persons with intel­lectual disabilities, sexual development, sex

Александар КАРАНФИЛОСКИ

Aleksanadar KARANFILOSKI

Мајдакова 39, Загреб, Хрватска
aleksandar_dok@yahoo.com

39 Majdakova St., Zagreb, Croatia
aleksandar_dok@yahoo.com