•  Воочување и одговарање на детската иницијатива.

При интеракцијата со детето од огромна важност е да се обрнува внимание на си­туа­ци­јата во која се наоѓа, на неговите желби, на неговите намери, на говорот на неговото те­ло, и притоа е потребно приспособување и сле­дење за детето да почуствува и да знае де­ка е сакано. На тој начин детето знае дека не­кој посветува внимание на неговата ини­ци­ја­тива да води. Исто така, за детето и за него­виот развој мошне е важно да не се нао­ѓа постојано во ситуација кога некој друг го турка кон некои активности.

• Perception and responding to the initiative of the child;

During the interaction with the child it’s very important to pay attention on the child’s situa­tion, his wishes, his intentions, body language, and it’s necessary to adapt and follow the child, so it can feel and know it’s loved. That is the way the child will know that someone pays attention to his leading initiative. Also, it is of importance for the child and its development, not to be in situations when someone else is pushing it during some activities.

• Започнување на дијалог на реципроцитет (вербален или невербален).

Дури и мошне кратко време по раѓањето мо­же да се оствари ваков емоционален дијалог по пат на контакт со поглед, со насмевки и гестикулации, со изрази на задоволство, каде што негувателот ќе коментира позитивно за она што детето го прави или за што е заин­тересирано, или пак кога детето одговара со среќни крици. Оваа рана емотивна конвер­за­ција е важна за понатамошниот развој на го­во­рот на детето и поврзаноста на детето и не­гу­вателот во иднина.

• Establishing a positive personal dialogue – verbal or non-verbal;

Even shortly after the child is born it can develop emotional dialogue with eye-contact, smiles, gestures, sounds of pleasure, when the caregiver should make a positive comment for what the child is doing, for its interests, or happy emotions. This early emotional con­ver­sation is important for child’s speech deve­lop­ment and for the connection between the child and its caregiver in future.

• Да се пофали и цени детето за она што успева да го прави добро.

За да развие детето нормална самодоверба од голема важност е некој да му пренесе чувство на самовредност, некој кој ќе ре­агира позитивно и со одобрување на она што детето го прави добро и кој ќе му објасни на детето зошто е добро тоа што го направило.

• Praising and approving what the child manages to do;

For developing the child’s self-confidence it’s very important to get the feeling of self-worth, from someone who will response positively and with approval for the things child manages to do well, and from someone who will explain to the child why the thing he did was good.

2. Показатели поврзани со посредување
Над двегодишна возраст детето бара и има по­треба од негувателот да го води во „истра­жу­вање на светот“. Ова е моментот за „медиа­тивно искуство на учење“ (Феуер­стеин и Клеин). Тоа се споделени искуства кои биле подготвени од страна на негу­ва­телот за да се вклопат во детското внимание до­дека е водено во светот на знаења и вред­ности.

•  Фокусирање на детското внимание.

Со овој показател му помагаме на детето да го фокусира своето внимание за да се добие заед­ничко искуство за нештата во неговата око­лина. Бебињата и малите деца имаат по­треба од помош за да го фокусираат своето внимание, а негувателот може да помогне со правилно насочување на вниманието кон околината („Види ваму!“ „Погледни!“).
На овој начин ние, исто така, му покажуваме на детето дека сакаме да забележи нешто. Тешко е да се воспостави комуникација до­колку недостасува елементот на заедничко интересирање за нештата од околината. Често­пати се случува детето да се заин­тере­сира за едно нешто, а негувателот за сосема друго. Заедничкото внимание е важно за добра комуникација и успешен контакт.

The four emotional indicators are natural when there is emphatic identification with the child’s feelings.

2. Indicators related to mediation
Above age of 2, the child needs and is asking from the caregiver to lead him during his “world research”. This is the moment for “mediative experience for learning” (Feuerstein and Klein). They are shared experiences which were prepared from caregiver’s side to fit in child’s attention while is lead in the world of knowledge and values. 

• Focusing the child’s attention;

With this indicator we are helping the child to focus his attention and to get sharing experience for its surrounding. Babies and toddlers need help to focus their attention, and the caregiver can help in focusing the attention in right directions (“Look here”, “Did u see that”…).
In this way we also show to the child that we want him to see something. It’s hard to establish communication if we are missing the common interest for child’s surrounding. Often, the child is interested in one thing and the caregiver in another. Common attention is important for good communication and successful contact.

• Давање значење со ентузијазам.

Како резултат на опишување, именување и покажување емоции за она што негувателот и детето го прават заедно, детето ќе го за­пом­ни искуството како нешто што е од го­лемо значење за него, само доколку искуст­во­то е проследено со соодветна емоционална реакција. Важноста не претставува директно искуство за детето, таа мора да се научи пре­ку емотивните реакции и конверзацијата од страна на негувателот.

•  Showing importance with enthusiasm

As a result of describing, naming, and showing emotions for the things that caregiver and child do together, the child will remember the expe­rience like something meaningful, only if the experience is followed by appropriate emo­tional reaction. Importance is not direct expe­rience for the child; it has to be learned by care­giver’s emotional reaction and conversation.

• Проширување/ објаснување/ споредба со минати слични ситуации.

Пот­ребно е да се споредуваат заедничките искуства со поранешните („Се сеќаваш кога го посетивме...тогаш видовме и...“). Кога де­те­то ќе потпорасне, можеме да му кажуваме и приказни со истакнување на сличностите и раз­ликите, да броиме итн. Сето ова е од голема важност за развојот на детската инте­ли­генција.

• Widening/ explaining/ comparing with previous similar situations;

Its necessary to compare the common expe­rience with previous (“Do you remember when we visited…..than we also saw…”). When the child will grow up we can tell him stories with pointing out the differences and similarities, to count etc. This is very important for child’s intelligence development.

• Позитивно поставување граници.

На децата им е потребна помош да ја научат самоконтролата и вештините на планирање. Не­гувателот, исто така, треба да му помогне на детето да ги планира активностите чекор по чекор за да ја постигне поставената цел на конструктивен начин. Подоцна, потребно е детето да научи зошто одредени нешта не се дозволени. Наместо континуирано да им се поставуваат забрани, потребно е да се во­ди на позитивен начин, со покажување што тре­ба детето да направи и како да го направи тоа. (3,5)

• Setting positive limits;

The child needs help to learn the self-con­troll­ling and planning skills. It’s necessary for the ca­regivers to lead the child in a positive way, but with limits. The caregiver also should help the child to plan activities step by step to reach the set goal in a constructive way. Later, the child needs to learn why some things are not allo­wed. Instead of continuing forbidding, it’s bet­ter to lead it in positive way with showing what the child should do, and how to do it. (3, 5)

Принципи на сензитивизација

Sensitising principles

Присуството на осумте показатели на сен­зи­ти­визирана комуникација и интеракција се про­ценува преку седум принципи на сен­зи­ти­визација:

1. Остварување на контакт на доверба со негувателите.
2. Позитивно редефинирање на детето:

• истакнување на позитивните особини и квалитети на децата;
•  позитивно реетикетирање на негативните карактеристики кои ги поседува детето;
•  реактивирање на добрите сеќавања од поранешното позитивно искуство со детето;
•  вежби за откривање на позитивните квалитети и способности на детето.

3. Активирање на негувателот според по­казателите кои се дадени:

•  самооценување на негувателите за личната интеракција со детето користејќи ги осумте показатели за добра интеракција;
•  појаснувања од негувателот со изнесување на примери од сопствената интеракција со детето;
•  поставување задачи за опсервација на од­но­сот на негувателот со детето;
•  барање од негувателот да се обиде да тестира нови начини на комуникација и интер­акција со детето со намера да открие кој начин е најуспешен.

4. Потврдување на компетентноста на негувателот со истакнување на позитивните примери во нивната интеракција со децата.
5. Вербализирање на тоа што е добра интер­акција, користејќи го приодот на поста­ву­вање прашања.
6. Делење на искуства во рамките на гру­пата; взаемно внимателно слушање на не­гувателите за време на групни состаноци, со цел учење  од индивидуалните искуства.
7. Користење на два стила на комуникација со негувателот:

•  персонализиран стил на објаснување со при­мери од сопстеното индивидуално ис­куство;
•  нагласен емпатичен интерпретативен стил на објаснување како детето ја искусува ситуацијата.

The presence of 8 indicators for sensitive communication and interaction are valued according to seven sensitising principles:

1. Establish a contact of trust with caregivers.
2. Develop a positive conception in the caregiver of the child by:

• Pointing out to caregivers some positive qualities of the children;
•  Re-defining positively what appear to be negative features of their children;
•  Reactivating past good memories of a caregiver’s positive relationship with the child;
• Using exercises for caregivers to discover positive qualities and competencies of the child.

3. Activating caregivers in relation to the theme/guideline that was discussed by:

•  Asking caregivers to make self-assessments of personal interactions  with their child based on the 8 guidelines of good interaction;
•  Exemplification: asking caregivers to produce examples of their interactions with the children;
•  Giving caregivers observational tasks in relation to their children;
•  Asking caregivers to try and test out new ways of communicating and interacting with their children in order to find out what works the best.

4. Confirming caregivers’ competence by poin­ting out at what is already positive in their existing interaction with their child.
5. Using an inquiring approach to guide caregivers’ discussions about what is good interaction.
6. Encouraging sharing and attentive listening among caregivers in group meetings to learn from each others’ experiences.
7. Using two styles of communication in relation to caregivers:

•  A personalised style of explanation, with examples from your own individual experience;
•  An empathic interpretative style, i.e. des­cribing how the child experiences the situation; comparing the experience of the child with similar adult situations.

Имплементација - примена

Implementation

Целта е да се имплементира ИЦДП-про­гра­ма­та во широки размери секогаш кога е мож­но по пат на нејзино интегрирање во пос­тоечката мрежа на грижа.
Првиот чекор е обука на тим на експерти ка­ко ИЦДП-квалификувани тренери кои мо­жат да ја имплементираат програмата преку тре­нирање на други лица во нивната заед­ни­ца со мултипен ефект.
ИЦДП-програматаможе да се употреби за:

•  Семејства и деца. За превенција на за­не­ма­ре­на грижа и злоупотреба на деца и про­мо­ци­ја на мир и дијалог, преку групни сос­та­но­ци и домашни посети. Се вклучува работа со: сите семејства, семејства од етнички мал­цинства, семејства изложени на стрес и си­ромаштија, родители посвоители, родители - затвореници.
•  Вулнерабилни деца и сирачиња. За развој на минимални стандарди за хумана грижа, осо­бено при пораст на ургентни ситуации ка­ко: војни, миграции, катастрофи, зло­упо­треба и траума, или напуштени улични деца.
•  Како интегрален дел на програмата на при­марна здравствена грижа, каде што пре­вен­тив­ните информации и подигнувањето на свеста на негувателите е од особена важ­ност.
•  Директно во комбинација со која било содржин­ски ориентирана предучилишна про­грама, со цел да се збогати и зголеми ква­литетот на интеракцијата помеѓу воз­рас­ниот и детето, што е круцијално за развојот на детската емоционална стабилност како и за неговиот когнитивен развој.
•  Во училиштата, работа со наставници и ро­ди­тели за креирање на позитивна интер­суб­јек­тивна клима во училницата и за помош при креирање на подобра комуникација по­меѓу учениците и нивните наставници.
• Деца во установи. За сензитивизација на персоналот и подобрување на нивниот ква­литет на грижа.
• Деца со посебни потреби. За сен­зи­ти­ви­за­ци­ја на негувателите за психосоцијалните по­треби на децата и изградба на доверба ка­ко згрижувачи.

The aim is to implement the ICDP programme on a large scale, by integrating it, whenever possible; in an existing network of care.
The first step is to train a team of professionals as ICDP qualified trainers who can implement the programme by training others in their community with a multiplying effect.
The IDCP programme can be used:

•  Families and children. To prevent neglect or abuse of children and promote peace and dialogue, through group meetings and home visits. It includes working with: families in general; families from ethnic minority groups; families in stress and poverty; adoptive parents; parents in prisons.
•  Vulnerable children and orphans. To develop minimal standards for human care, when emer­gency situations arise due to war, migration, catastrophes, abuse and trauma, or abandoned street children.
•  As an integral part of any primary health care programme, building competence and sensi­ti­zing caregivers about the importance of their ro­le for the future development of their chil­dren.
•  Directly in combination with any content-oriented pre-school programme, serving to enrich and increase the quality of interaction between adults and children, which is crucial for the development of children’s emotional sta­bility, as well as for their cognitive deve­lop­ment.
•  In schools, both working with teachers and the parents to create a more positive inter-sub­jective climate in the classroom and to help create better communication between pupils and their teachers.
•  Children in institutions. To sensitize staff and improve their quality of care.
•  Special needs children. To sensitise care­givers about the psycho-social needs of their children and build their confidence as carers.

ИЦДП-искуства во Република Македонија

ICDP experience in Republic of Macedonia

Во Р. Македонија оваа програма за првпат се имплементираше во ноември 1999 година, со финансиска поддршка на УНИЦЕФ во Скопје.
Во април 2000 година беа обучени првите 36 стручни лица (психолози, педагози, соци­јал­ни работници и дефектолози). Десет од нив се обучени до ниво на тренери.
Од 1999 до крајот на 2001 година, 111 негу­ва­тели од Република Македонија ја поминаа ИЦДП-обуката.
Евалуацијата на програмата беше спро­ве­дена на два различни начини:

• прашалник за ИЦДП-асистентите и
• интервју со целните групи кои пар­ти­ци­пи­раа во програмата.

Тие биле прашани за тоа колку ја користат про­грамата, дали била корисна или не, какви ефекти согледале итн.
Интервјуто ги потврди резултатите од пра­шал­никот одговорен од асистентите. Сите негуватели изразиле ентузијазам за про­гра­ма­та, и сите истакнале дека има ефект, осо­бе­но за децата, за нив и за односот помеѓу нив и децата.
Истакнувајќи ги ефектите кои тие ги забе­ле­жале кај децата, одговорите од различни групи на згрижувачи биле многу слични. Најпрво, сите забележале дека децата се по­малку нервозни, наместо тоа се позитивни и релаксирани. Биле поотворени, позитивни, активни и љубопитни. Во еден од семејните центри ова било опишано како „растопено“ при­родно детско однесување, наместо „вко­ча­нето“ однесување.
Изгледа дека заклучоците можат да се су­мираат со следната изјава од една од групите на згрижувачи: „Единствената работа што не ни се допадна во оваа програма е тоа што траеше многу кратко. Ние сме многу среќни што УНИЦЕФ ја презеде оваа иницијатива!“

In Republic of Macedonia this programme was implemented in November 1999, with UNICEF financial support in Skopje.
April 2000, the first 36 professionals (psy­cho­logists, pedagogues, social workers and special educators) were trained. Ten of them were trained to level of trainers.
From 1999 till the end of 2001, 111 caregivers from Republic of Macedonia pass the ICDP training.
The evaluation of the program was carried out in two different ways:
1. Questionnaire for the ICDP facilitators
2. Interviews in focus groups with caregivers who has participated in the programme
They were asked about how much they used the programme, whether it was useful or not, what kind of effects they observed etc.
The interview underlined the findings from the questionnaire answered by the facilitators. All the caregivers expressed enthusiasm about the program, and all of them emphasised that it had effect, both on the children, themselves and the relation between them and the children.
Regarding the effects they have noticed at the children, the answers from the different groups of caregivers were very much the same. First of all they pointed out that the children were less nervous, instead they were calmer and relaxed. They were more open, positive, active and curious. At one of the family centers this was described like they now had “unfrozen”, natural, childish behavior instead of “stuck” behavior.
It seems like the findings can be summarized with the following statement from one of the groups of caregivers: “The only thing we did not like with this program was that it was too short. We are very happy that UNICEF took this initiative!”

Citation:Ramo N, Petrov R. Sensitive Communication and Interaction Through the Principles of the ICDP Programme. J Spec Educ Rehab 2008; 9(3-4):73-83.

Литература / References

1. UNICEF. What is ICDP? Skopje, 1999.
2. UNICEF. ICDP Guide-book for trainers. Skopje, 1999.
3. UNICEF. ICDP- 8 guidelines for positive interaction. Skopje, 1999.

4. UNICEF. Assistants guide-book for ICDP programme in Macedonia. Skopje, 2000.
5. International Child Development Pro­gram­mes- ICDP; Available from:    URL:http://www.icdp.info/