Табела 1а: Компонента на промена

Table 1a: Component of change

Подваријабли: 1. буквално повторување на ре­че­ница 2. Повторување на реченица со испуш­та­ње 3. неграматичко повторување на речени­ца 4. изменета содржина на реченицата 5. не­пов­то­рена реченица

Sub variables: 1. literal repetition of sentences 2. Sentences repeated with omissions 3. Ungram­matical repetition of sentences 4. Alteration of content of sentence 5. Sentence not repeated

Слика 1.

Figure 1.

Кога ќе ги земеме предвид податоците од ва­ри­јаб­лите (табела 1б) може да видиме дека ни­ту еден од нив сам по себе не покажува не­как­во значење. Меѓутоа сите варијабли придо­не­суваат за компонентата на промена која бе­ше p=0.000 (табела 1). Најголема корелација со ком­понентата на промена покажува вари­јаб­ла­та буквално повторување на реченици (98%). Следат варијаблите: повторување на ре­­ченици со испуштање и неграматичко пов­то­рување на реченици (92%). На компо­нен­та­та на про­ме­на најмногу придонесува варијаб­ла­та буквално повторување на реченици (та­бе­ла 1а).

When we consider the data on variables (Table 1b) we can see that none of them showed any sig­nificance on its own. However all the variables contributed to the component of changes which was p=0.000 (Table 1). The greatest correlation with the component of change is in the variable literal repetition of sentences (98%) followed by the variable Sentences repeated with omissions and Ungrammatical repetition of sentences (92%). The greatest contribution to the compo­nent of change is from Literal repetition of sen­tences (Table 1a).

На сли­ка­та 1 може да видиме како компонен­тата на про­мена точно ја следи оваа варијабла. Пре­­циз­но кажано, оваа варијабла му зададе нај­многу тешкотии на субјектот. За да успее девојчето во повторување една рече­ни­ца, за цел­та на ова истражување, беа конс­труи­рани 20 реченици кои не го надминаа оп­се­гот на ди­ректно памтење и 10 реченици со граница на ка­па­цитет на директно памтење со шест до осум збора. На сликата 1 има јас­на крива на ком­понентата на промена која рас­те. На воз­раст од десет години има забележ­ли­во и нена­деј­но зголемување на бројот на рече­ни­ци со кои субјектот ја менуваше содржи­на­та, пока­жу­вајќи обид да се реконструираат ре­че­ни­ци­те. Истовремено се забележува пад на бро­јот на речениците кои се повторуваа со испушта­ње. Со зголемување на хронолошката возраст падот е јасен по бројот на речениците кои суб­јектот не успеа да ги повтори, како и не­гра­ма­тич­ките повторени реченици, кои мо­же­ме да ги поврземе со созревањето на јазич­ниот сис­тем.
Опсегот на буквално повторените реченици од субјектот се придвижи од 21 реченица на воз­раст од 9,5 на 31 речница на возраст од 10,11 год. Важно е да се нагласи дека буквалното пов­торување реченици кое оди над капацитетот на паметењето куси термини, беше успешно са­мо во почетното тестирање на една реченица (3.6%). Во финалното тестирање субјектот ус­пешно буквално повтори 11 реченици (39.3%), кои беа подолги од опсегот на директното па­ме­тење. Во првичното тестирање субјектот не ус­пеа да повтори 29% од речениците.
Анализата на речениците кои субјектот не ус­пеа да ги повтори покажа дека е задржана гра­ма­тиката на полесните реченици, без разлика на испуштањето на извесни зборови. Беа испушта­ни зборовите од помала важност за структурата на реченицата и зборовите кои имаа слаба син­так­сичка поврзаност. Децата од основното учи­лиште со нормален јазичен развој во тешките реченици ги испуштаат тешките за изговор збо­рови и така ја избегнуваат погрешна флексија на истите. (20).

Спротивно на оваа стратегија, кај нашиот суб­јект беше за­беле­жано погрешна флексија што пре­дизвика агра­матич­ност на повторуваните ре­че­ници. При повтору­ва­њето во првичното тес­­тирање, девој­че­то пов­тори 25% од рече­ни­ци­те со грама­тич­ки грешки (ние ја сметавме за реченица со гра­матички греш­ки реченицата со неграматич­ки или неточ­но сме­не­ти зборови или неком­плет­ните речени­ци, каде значењето е из­гу­бено). Бро­јот на так­вите реченици при финал­но­то тестирање беше 11%. Ако повторената ре­че­ни­­ца го задржа своето значење дури и со ис­пуш­­тање, ја ста­вавме во категоријата на повто­рени реченици со испуш­та­ње. Беше забележан не­воо­бичаен ре­дослед на зборови, кој водеше кон тоа речени­цата да стане бесмислена. При пов­то­рувањето на рече­ни­цата субјектот ги ме­ну­­ва­ше зборовите во однос на содржината. Чес­ти семантички про­мени беа присутни кај децата со силно изразено специфично јазично оштету­ва­­ње, и многу чес­то, како во случајот на на­шиот субјект, тие граматички промени беа не­при­фат­ливи (21). Највообичаената причина за неграматич­ко пов­то­рување на речениците, и кај девојчето во нашиот тест и кај децата со спе­цифично ја­зич­но оштетување, беше неком­плет­ното повто­ру­вање кое се должеше на ис­пуш­тање на дело­ви од реченицата. Во првич­ни­от тест девојчето има­ше 25% неграматички ре­че­ници (само 28 рече­ници беа земени предвид кои исто така ги пов­торија и децата со специ­фич­но јазично ош­те­тување). При споредува­ње­то на бројот на пов­торените неграматички рече­ни­ци од децата со специфично јазично оште­тување, беа забеле­жа­ни послаби вештини на повторување на рече­ни­ците кај нашиот субјект.
Во финалниот тест нашиот субјект имаше са­мо 11% неграматички реченици. Подобрува­ње­то во граматичката компетентност на девој­че­то е јасна. Иако девојчето беше 11 месеци постаро од најстарото дете кое беше тестирано (просеч­на­та возраст на групата со специфично јазично ош­тетување беше 8,6 години), нејзи­ни­те пос­тига­ња беа само малку подобри во спо­редба со децата со умерено јазично оште­ту­вање. Се за­клу­чи дека граматичките веш­ти­ни на субјектот не се интегрални.

Иако субјек­тот направи слични грешки како и децата со специфично јазично оштетување, опи­ша­ните спе­цифични карактеристики беа исто така при­­сутни. Граматичките и семан­тич­ките веш­ти­ни на субјектот беа забавени во однос на де­ца­та со нормален јазичен развој, и тие беа слични на вештините на децата со спе­ци­фично јазично оштетување.
Атипичниот развој на јазичниот систем ис­то така е покажан со повторувањето забеле­жа­но во речениците што се повторуваа. Ова беше нај­присутно во периодот кога се појавија зго­ле­мен број реченици со сменета содржина. При тес­тот на вовраст од 9,11 г. субјектот често ја започнуваше реченицата со „Денеска…“ Од вкуп­­но 28 реченици кои беа над опсегот на па­ме­­тење куси термини, таа 20 реченици започна со тој збор. Ова уште еднаш покажа на спе­ци­фичната природа на ја­зичниот развој кај ова девојче со Вилијам­сов синдром.
Ако ги земеме предвид испуштените зборови мо­­же да видиме дека субјектот најмалку ги ис­пушташе клучните зборови во реченицата, под­ме­тот и прирокот, без разлика на сложе­носта на реченицата, а најмногу ги испушташе прилош­ки­те фрази. Анализата на зборовите кои таа ги испушти ни покажа дека најчесто ис­пу­штаните зборови беа придавки, потоа прилози, пред­ло­зи, заменки, главни глаголи, помошни глаголи, а најмалку ги испушаташе сврзниците. Иако бе­ше забележано дека беа испуштени го­лем број именки, тие главно беа дел од прилош­ка фраза (од чантата, од училницата, од пекарот до про­давницата, покрај реката, од кошницата, од при­борот за моливи итн.)
Испуштените зборови во реченицата се повр­зу­ваа со нивната улога во реченицата. Значи, ис­пуш­тањето на овие видови зборови, хиерархис­ки помалку важни во реченицата, ја направија реченицата помалку информативна, но грама­ти­­ката главно беше зачувана. Ако реченицата при повторувањето станеше неграматичка, нај­важ­ните делови на реченицата, подметот и при­рокот сè уште беа присутни.

On Figure 1 we can see how the component of change precisely follows this variable. Precisely this variable gave the subject the most difficulty. For the little girl to succeed in repeating a sen­tence, for the purpose of this re­search 20 sen­tences were constructed which do not exceed the range of immediate memory and 10 sentences which border on the capacity for di­rect memory, with six to eight words. On Figure 1 there is a clear rising curve of the component of change. At the age of ten years there is a notice­able and sud­den increase in the number of sen­tences of which the subject altered the content, indicating an at­tempt to reconstruct the sentences. At the same time a fall is noticeable in the num­ber of sen­tences which were repeated with omis­sions. With the increase in chronological age the fall is clear in the number of sentences which the subject did not manage to repeat, as well as of ungrammatical repeated sentences, which we can link with matu­ration of the linguistic system.
The range of literally repeated sentences by the subject moved from 21 sentences at the age of 9.5 to 31 sentences at the age of 10.11. It is important to point out that the literal repetition of sentences which go beyond the capacity for short-term mem­ory was only repeated successfully in the initial testing for one sentence (3.6%). In the final test the subject successfully repeated literally 11 sentences (39.3%), which were longer than the range of im­mediate memory. In the initial testing the subject did not succeed in repeating 29% of sentences.
The analysis of the sentences which the subject did not manage to repeat showed that the grammar of the easier sentences was preserved, regardless of the omission of certain words. Words of less im­portance were omitted for the sake of the order of the sentence along with words that were more weakly linked syntactically. In difficult sentences children in elementary school with normal linguis­tic development omit difficult words so they do not inflect them incorrectly (20).

In contrast to this kind of strategy, in our subject it was noticed that it was incorrect inflection that caused the gram­matical errors in the repeated sen­tences. When re­peating in the initial testing, the girl repeated 25% of sentences with grammatical errors (we consid­ered a sentence with grammatical errors to be sen­tences with ungrammatical or in­correctly inflected words or incomplete sentences, where the sense is lost). The number of sentences like this in the final test was 11%. If the repeated sentence retained its meaning even with omissions, it was placed in the category of repeated sentences with omissions. Also an unusual word order was no­ticed, which led to the sentence becoming mean­ingless. When re­peating the sentence the subject changed words in terms of content. Fre­quent se­mantic changes were also present in chil­dren with strongly expressed specific language impairment, and very often, as in the case of our subject, they were grammatically unacceptable (21). The most common reason for un­grammatical repetition of sentences both by the girl in our test and in chil­dren with specific lan­guage impairment was in­complete repetition due to omission of parts of the sentence. In the initial test the girl had as many at 25% ungrammatical sen­tences (only 28 sentences were taken into account which were also repeated by children with specific language impairment). When comparing the num­ber of repeated ungram­matical sentences by chil­dren with specific lan­guage impairment, poorer skills of our subject in repetition of sentences are noticeable.
In the final test our subject had only 11% un­grammatical sentences. The improvement in the grammatical competence of the girl in question is clear. Although the girl was 11 months older than the oldest child tested (the average age of the group with specific language impairment was 8.6 years), her achievements were only a little better in comparison with children with mild language impairment. The conclusion arises that the gram­matical skills of the subject are not intact.

Al­though the subject made similar mistakes as chil­dren with specific language impairment, the spe­cific characteristics described were also pre­sent. The grammatical and semantic skills of the sub­ject were delayed in relation to children with normal linguistic development, and they are similar to the skills of children with specific lan­guage impairment.
The atypical development of the linguistic system is also indicated by the reiterations noticed in re­peating sentences. This was most present in the period of when an increased number of sentences occurred with altered content. At the test at age 9.11 the subject frequently began a sentence with “Today…” Of the total of 28 sentences which went beyond the range of short-term memory, she began as many as 20 sentences with this word. This once again shows the special nature of the linguistic development of this young girl with Williams syndrome.
If we consider the omitted words we can see that the subject left out least the key words in the sen­tence, the subject and predicate, regardless of the complexity of the sentence. She omitted the adver­bial phrases most. Analysis of the types of words omitted showed us that the words most omitted were adjectives, followed by adverbs, prepositions, pronouns, main verbs, aux­iliary verbs, and she omitted conjunctions the least. Although it was no­ticed that a large number of nouns were omitted, they were mainly part of ad­verbial phrases (from the bag, from the classroom, from the baker’s to the shop, by the river, from the basket, from the pencil case etc).
The omitted words were related to their role in the sentence. That is to say, the omission of these types of words, of lesser importance in the sen­tence hierarchy, made the sentence less informa­tive, but its grammar was mainly preserved. If the sentences became ungrammatical when repeated, the most important parts of the sentence, the sub­ject and the predicate, were however still present.

Табела 2: Значење на компонентата на промена

Table 2: The significance of the component of change

Табела 2a: Kомпонента на промена

Table 2a: Component of change

Taбeла 2б: Основни податоци за видовите зборови

Table 2b: Basic data on types of words

Видови зборови: 1. Придавки 2. Прилози 3. Предлози 4. Заменки 5. Именки 6. Сврзници 7. Главни глаголи 8. Помошни глаголи

Types of words: 1. Adjectives 2. Adverbs 3. Prepositions 4. Pronouns 5. Nouns 6. Conjunc­tions 7. Main verbs 8. Auxiliary verbs

Слика 2.

Figure 2.

Табелата 2 ни го покажува значењето на ком­по­нентата на промената. Ако го земеме пред­вид значењто на секоја варијабла одделно (та­бе­ла 3б), единствената забележлива статис­тич­ка важност е кај испуштените именки, но гру­па­та на сите варијабли води кон една зна­чи­телна компонента на промена p=0.000. При графичкото споредување (слика 2) може да видиме пад на компонентата на промена. Како што растеше девојчето, така испуштањето на зборовите беше сè помало и заради компонен­та­та на промена главно постојано се намалу­ва­ше. Следејќи ја компонентата на промена, за­бе­лежавме дека таа ја следи линијата на нама­лен број испуштени придавки. Кога ја следев­ме корелацијата на варијабли со компонентата на промени (табела 3а) се гледа дека точно ис­пуш­тените придавки корелираат најмногу со неа (97%). Нив ги следат прилозите (93%) и помошните глаголи (89%). Нивниот придонес лесно може да се објасни. Субјектот најчесто ги испушташе придавките и прилозите, без кои реченицата сè уште останува граматички точна. Компонентата на промена, видена во целината (заедничкото), главно е резултат на испуштањето придавки и прилози (табела 3а).
Истиот тест-материјал беше употребен и кај 30 ученици со специфично јазично оштетува­ње од возраст на 6,5 до 10 години (21) и кај деца со нормален јазичен развој, еднакви во однос на полот, возраста и когни­тив­ните способ­нос­ти. Просечната возраст на децата со специфич­но­то јазично оштетување беше 8,6 го­дини, а за децата со нормален јази­чен развој е 8,7 го­ди­ни. Кога се споредуваат ви­довите збо­рови кои се испуштени, забеле­жав­ме слич­ност со децата со специфично ја­зич­но оштету­ва­ње кои нај­мно­­гу испуштаа придавки, прило­зи и пред­ло­зи, а најмалку гла­голи. Разликата меѓу децата со СЈО и децата со нормален јазичен развој е бро­јот на ис­пуш­тени зборови. Имаше и многу други забеле­жани зборови што беа испуштени од децата со СЈО. Очигледно е дека децата со нормален јазичен развој имаат поуспешна стра­­тегија за реконструкција на ре­чениците од децата со СЈО, но исто така и од нашиот суб­јект. Таа, како и децата со СЈО, од­бра скра­ту­ва­ње на речениците. Покрај крате­ње­то на ре­че­ниците, кај нашиот субјект за­бе­ле­жавме чес­ти проме­ни на содржината на повторените ре­че­ни­ци.

Ненадејно проширува­ње на смене­ти­те речени­ци се забележа околу 10-годишна возраст, а потоа бројот почна да опаѓа, што беше резул­тат од обидот да се ре­конструира реченицата. Резулта­ти­те покажу­ва­ат дека пос­тое­ја помалку прифат­ливи рече­ни­ци од децата со СЈО, иако имаше ист про­цент на непри­фатливи речени­ци. Резултатите кај де­војчето со Вилијамсов син­дром беа пос­ла­би од оние на децата со СЈО, а посебно во однос на децата со нор­ма­лен раз­вој, иако таа раз­лика, како што прет­пос­­та­вив­ме, беше помала во финалниот тест отколку во почет­ниот.

Table 2 shows us the significance of the compo­nent of change. If we consider the significance of each variable (Table 3b) separately, the only no­ticeable statistically significance is in omitted nouns, but the group of all variables leads to a significant component of change, p=0.000. In the graphical comparison (Figure 2) we can see a de­scending component of change. As she grew, the subject omitted fewer and fewer words and there­fore the component of change mainly de­creased steadily. Following the component of change, we notice that it follows the line of the decreasing number of omitted adjectives. When we follow the correlation of variables with the component of change (Table 3a) we see that it is precisely the omitted adjectives that correlate mostly with it (97%). They are followed by adverbs (93%) and auxiliary verbs (89%). Their contribu­tion is sim­ple to explain. The subject omitted most adjec­tives and adverbs, without which the sentence could still remain grammatically correct. The component of change, seen in communality, is mostly the result of the omission of adjectives and adverbs (Table 3a).
The same test material was used in 30 school children with specific language impairment from the age of 6.5 to 10.0 years (21) and on children with normal linguistic develop­ment, equal in terms of sex, age and cognitive abilities. The av­erage age of children with spe­cific language im­pairment was 8.6 years and for children with normal linguistic development it was 8.7 years. When comparing the types of words omitted, we notice a similarity with chil­dren with specific language impairment who mostly omitted adjec­tives, adverbs and preposi­tions, and least of all verbs. The difference be­tween the children with SLI and children with normal linguistic develop­ment is in the number of words omitted. There were many more words noted that were omitted by children with SLI. It is obvious that children with normal linguistic de­velopment have a more successful strategy for re­constructing sentences than children with SLI, but also than our subject. She, like children with SLI, resorted to shortening sentences. Apart from shortening sentences, in our subject we noticed frequent changes to the content of the repeated sentences.

A sudden rise in altered sentences was recorded at around ten years, and then the number began to fall, which was the result of an attempt to recon­struct the sentence. The results show that there were fewer acceptable sentences than in children with SLI, although there was equal percentage of unaccept­able sentences. The results of the girl with Wil­liams syndrome were worse than those of the children with SLI, and espe­cially in rela­tion to the children with normal de­velopment, al­though that difference, as we had assumed, was smaller in the final test than at the beginning.

Citation:Arapovikj D, Pranjikj V. The Syntactical Ability of a Young Girl with Williams Syndrome. J Spec Educ Rehab 2008; 9(1-2):29-40.

Литература / References

11. Levy Y, and Hermon S. Morphological Abilities of He­brew – Speaking Adolescents With Williamsovim Syn­drome. Developmental Neuropsychology, 2003, 23 (1&2), 59 – 83.
12. Hoff E. Language Development. Wadsworth Pub­lishing Company, 2004.
13. Stojanovik V, Setter J, and Van Ewijk L. Intonation Abili­ties of Children with Williams Syndrome: A Prelimi­nary Investigation. Journal of Speech, Lan­guage and Hearing Resarch, 2007, 50, 1606-1617.
14. Temple CM, Almazan M, and Sherwood S. Lexical skills in Williams syndrome: a cognitive neuropsy­chological analysis. Journal of Neurolingvistics, 2002, 15, 463-495.
15. Karmiloff–Smith A, Klima E, Bellugi U, Grant J, and Baron-Cohen S. Language and Williamsovim syndrome: how intact is intact? Child Develop­ment, 1997, 68, 246 – 262.
16. Lukács A, Pleh C, and Racsmany M. Language in Hun­garian children with Williamsovim syndrome. U: Bartke S, and Siegmuller J. (ur). Williamsovim syndrome across Languages. John Benjamins Pub­lishing Company, 2004, Amsterdam / Philadel­phia, 187-219.
17. Stavrakaki S. Wh-questions in Greek children with Wil­liamsovim syndrome, A comparison with SLI and normal development. U: Bartke S, and Sieg­muller J. (ur). Wil­liamsovim syndrome across Lan­guages. John Benjamins Publishing Company, 2004, Amsterdam / Philadelphia, 295-318.
18. Momirović K, Karaman Ž. INDIFF-model, algori­tam i program. Kineziologija, 1982, Zagreb, Vol 13, 5-18.
19. Blaži D, Banek Lj. Posebne jezične teškoće – uzrok škol­skom neuspjehu? Hrvatska revija za rehabili­tacijska is­traživanja, 1998, 34 (1), 183-190.
20. Kovačević M. Analiza posebnih jezičnih teškoća na mor­fološkoj razini. U: Ljubešić M. (ur). Jezične teškoće škol­ske djece. Zagreb: Školske novine, 1997.
21. Blaži D. Obilježja posebnih jezičnih teškoća. U: Ljubešić M. (ur). Jezične teškoće školske djece. Zagreb: Školske novine, 1997.