Read: 5037

Зора ЈАЧОВА

СВЕТЛАНА А. ФИЛИПОВИЌ:

“КОМПАРАТИВНА АНАЛИЗА НА НАСТАВНИТЕ ПЛАНОВИ И ПРОГРАМИ ВО ОСНОВНИТА УЧИЛИШТА ЗА ГЛУВИ ДЕЦА СО ПЛАНОВИТЕ И ПРОГРАМИТЕ НА РЕДОВНИТЕ ОСНОВНИ УЧИЛИШТА
ЗА ДЕЦА КОИ СЛУШААТ”
(ПРИКАЗ)  

                Во книгата од м-р Светлана А. Филиповиќ, издадена од Дефекто­лош­ки­от фа­кул­тет во Белград со компаративна анализа се востановени сли­ч­ностите и разли­ки­те помеѓу наставните планови и програми во учили­ш­та за глуви деца со плановите и програмите во редовните основни учи­лишта во Србија во временски период од сто години.
                Тргнувајќи од фактот дека образованието е мост помеѓу сегашноста и иднина­та, адекватно на ритмот на промените во севкупниот општесвен развој во чии рамки се наметнува и комплексноста на проблемот за изра­бот­ка на адекватни програми во образованието и воспитанието, автор Филипо­виќ низ призмата на круцијалните постав­ки дадени во заклучоците на XV заседание на UNESCO ја разработува структурата и содржината на програ­ми­те за глуви деца во Србија.
Книгата е структуирана во единаесет поглавја, напишани на 261 страници.
Во воведниот дел од овој труд се дава преглед на теориите и сваќањата за нас­тав­ните планови и програми низ историјата, што наметнува подреденост на содржи­ната на наставата во однос на целите на образо­ванието. Потоа, авторот ги дефинира термините наставен план и програма, ја разработува структурата на истите во редов­ни­те училишта и училиштата за глуви деца, се задржува на целите и задачите на обра­зованието и воспитанието како појдовна основа за изработка на наставните планови и програми, основните педагошки принципи и критериуми за избор на програм­ските содржини и методолошки принципи за евалуација на нас­тав­ните план­о­ви и програми.
Во првото поглавје што се однесува на хронологијата и наста­нува­ње на нас­тав­ните планови и програми за глуви деца во Србија, авторот врши кратка анализа на програмите низ три развојни етапи (во периодот на инди­видуалното обучување на глу­вите деца во приватните училишта за глуви, периодот на организираниот систем на настава за глуви во заводите до II светска војна и периодот на настава за глуви од II светска војна до денес) и заклучува дека општествените движења и промени во Србија условувале чес­ти промени во наставните планови и програми преку три основни цели:

• адаптација на редовните програми во зависност од перцептивните мож­нос­ти на глувите деца;
• развој на сурдопедагошката наука, посебно сурдоаудологијата, што ус­ло­вува вове­ду­вање на нови предмети и
• развојот на одредени научни дисциплини предизвикуваат подигање на наставата од поедини предмети на едно повисоко ниво преку промени на програмските содр­жини.

                Во второто поглавје е дадена глобална анализа на постојните пла­но­ви за глуви деца од аспект на наставните предмети и фондот на часови предвидени за поедини предмети и при тоа се констатира видливо оптере­тување на наставниот план со нови наставни предмети и растеретување на глувите ученици во однос на годишниот (од 9044 на 7068) и неделниот (од 238 на 186) фонд часови.
Авторот С. Филиповиќ тргнувајќи од фактот дека содржината на нас­тавните предмети српски јазик, математика и запознавање на природа­та, како приоритетни, преставува појмовна основа за развојот на говорот кај глувите деца во третото поглавје врши методичко-дидактичка анализа на истите и утврдува видлива екстен­зија на содржината, како резултат на развојот на науката, што се рефлектира на обемот на градивото во учи­лиш­тата за глуви деца.
Во четвртото поглавје од книгата се формулирани целите и зада­чи­те на ис­тра­жу­вањето, а тоа се:

• собирање на наставните планови и програми во училиштата за глуви деца во Србија во временскиот период од сто години;
• компарација на наставните планови и програми меѓусебно преку нив­ната измена и дополнувањата;
• споредување на плановите и програмите за глуви деца со програмите во редовните училишта и
• одредување на положбата на училиштата за глуви деца во един­стве­ниот обра­зовен систем во Србија.

Во петтото поглавје се разработува компарацијата како метода на научното истражување низ фазите на компаративната постапка и заклу­чува дека со компара­тивната постапка ќе се анализираат индентични параметри (време на воведување на наставните предмети, екстензија, дла­бочина и содржина на поедини предмети) во наставниот план и програма за редов­ните училишта и врз основа на разликите ќе се утврди нивото на наставата во училиштата за глуви, земајќи ја предвид програмата за редов­ните учи­лишта како оптимум содржина од еден предмет.
Во шестото поглавје авторот С. Филиповиќ врши компаративна ана­­­ли­за на нас­тав­ните планови и програми во специјалните училишта за глуви деца и во редовните основни училишта во периодот од 1896 до 1990 година преку времето на воведување на наставните предмети во нас­тав­ниот план, воведување на предметите по одделе­нија, неделниот и годиш­ниот фонд на часови, разлика во фондот во часови по години и содржината на настав­ните предмети (српски јазик, математика и запознавање на при­родата), како базични предмети за говорниот и интелектуалниот развој на глувите.
Седмото поглавје од книгата ги нагласува причините што условиле измена во наставните планови и програми кон аперцептивните можности на учениците со оште­тен слух и подигање на квалитетот на истите преку воведување на систем на говорни, слушни вежби и фонетска ритмика.
Во осмото поглавје авторот С. Филиповиќ врз основа на дадената исцрпна ана­лиза ги донесува следните заклучоци од истражувањето:

1. Воведување на предметите во наставниот план во училиштата за глу­ви деца и деца кои слушаат има свој континуиран и сихрон тек;
2. Воведување на предметите по одделенија се вршело на ист начин како во редовните така и во училиштата за глуви деца;
3. Фондот на часови во наставните планови во училиштата за глуви деца е поголем во однос на фондот на часови во редовните учи­лиш­та;
4. Разликата во фондот на часови помеѓу наставните планови во учи­лиш­тата за глуви деца и редовните училишта постепено се намалу­ва, така што во последниот наставен план разликите се незначи­телни;
5. Наставните програми за предметите српски јазик, математика и запознавање на природата глувите ученици можат да ги изучуваат во редуциран обем во однос на програмите за редовните училишта, затоа што кај глувите деца е неопходно да се посвети внимание на развојот на говорот со цел совладување на општо образовните знаења и вештини од поедини предмети.

Во деветото поглавје  се дадени предлог условите што би требало да ги исполнува новиот наставен план и програма за специјалното воспи­тание и образование за глувите деца, односно за принципите за структури­рање на истите. Авторот под осовременување на наставните планови и програми подразбира отвореност кон современите психолошко-педа­гош­ки, дидактички-методски и научно-технолошки достигнувања.
Во десетото и единаесетото поглавје се презентира богата би­блио­графија и прилози (табеларен приказ на континуитет на воведување на поедини предмети на наставните планови во училиштата за глуви деца и редовните училишта) што ја зголемува вредноста на оваа книга.
Содржината на оваа книга преставува значаен придонес за методи­ката и педагогијата на воспитанието и образованието на глувите деца, и мошне корисно може да им послужи како на оние  што учествуваат во изведувањето и реализацијата на наставниот процес на лицата со оштетен слух така и на студентите на Институтот за дефектологија.