ЗАВИСНОСТА МЕЃУ КВАЛИТЕТОТ НА ЖИВОТОТ, МОЖНОСТИТЕ ЗА ПРАВЕЊЕ ИЗБОР И ОЧЕКУВАЊАТА ЗА ИДНИНАТА КАЈ ВОЗРАСНИТЕ ЛИЦА СО ИНТЕЛЕКТУАЛНА ПОПРЕЧЕНОСТ

Весна КОСТИЌ-ИВАНОВИЌ¹
Наташа ЧИЧЕВСКА-ЈОВАНОВА²

¹ПОУ „Д-р Златан Сремец“, Скопје, Р. Македонија,
²Институт за дефектологија, Филозофски факултет,
Универзитет „Св. Кирил и Методиј“,
Скопје, Македонија

RELATION BETWEEN QUALITY OF LIFE, CHOICE MAKING, AND FUTURE EXPECTATIONS IN ADULTS WITH INTELLECTUAL DISABILITY

Vesna KOSTIKJ-IVANOVIKJ¹
Natasha CHICHEVSKA-JOVANOVA²

¹ Special school “Dr. Zlatan Sremec”, Skopje, Republic of Macedonia
² Institute of Special Education and Rehabilitation,
Faculty of Philosophy, University Ss. Cyril and Methodius
Skopje, Macedonia

Примено: 28.05.2016
Прифатено: 17.07.2016

Recived: 28.05.2016
Accepted: 17.07.2016
Original article

Резиме

Abstract

Вовед: Квалитетот на животот на поединците во голема мера зависи од способноста да имаат контрола врз секојдневниот живот, реализиран преку слободата да изберат од достапните опции и самоопределувањето.
Цел: Целта на истражувањето беше утврдување на зависноста помеѓу можностите за правење избор, односно очекувањата за иднината и квалитетот на животот кај возрасните интелектуално попречени лица преку самопроцена и процена од други лица.
Методи: Беше применет дескриптивниот, методот на корелација и методот на компаративна анализа. Од техниките - анализа на документација, интервјуирање со Прашалникот за квалитетот на животот од Schalock и Keith и Прашалникот за очекувањата за иднината од Speck и скалирање со Скалата за процена на можностите за правење сопствен избор од Kishi и сор.
Примерокот се состоеше од 130 возрасни интелектуално попречени лица и 130 други проценители. За утврдување на поврзаноста меѓу испитуваните појави беше користен Пирсоновиот коефициент за корелација (r) при p<0,01. Резултати: Постои силна корелација помеѓу резултатите од прашалниците за квалитетот на животот и за можностите за правење избор во двата случаи на проценување, според самопроцената r(130) = 0.497, p<0.01, според процената од други r(130) = 0.482, p<0.01. Постои корелација помеѓу резултатите од прашалниците за квалитетот на животот и очекувањата за иднината, меѓутоа не многу силна, според самопроцената r(130) = 0.233, p = 0.008<0.01, според други проценители r(130) = 0.305, p<0.01.
Заклучок: Постои зависност помеѓу можностите за правење избор, односно очекувањата за иднината и квалитетот на животот кај возрасните лица со интелектуална попреченост. За да се подобри квалитетот на животот кај овие индивидуи, потребно е да се дизајнираат програми преку кои би се развиле самоконцептот, способностите за самоодлучување и правење независни избори.

Introduction: Quality of life of individuals depends significantly on the ability to have control over everyday life, realized through the freedom to make choices from available options and self-determination.
Objective: To determine the correlation between possibilities for making choices and expectations for the future with the quality of life in adults with intellectual disabilities according self-assessment and assessment by others.
Methods: Descriptive, method of correlation and comparative analysis ware applied. From techniques, analysis of documents, surveys with the Quality of life questionnaire by Schalock and Keith and Questionnaire for expectations for the future by Speck, and scaling with the Scale for assessment of the opportunities for making choices by Kishi et al.
Sample consisted of 130 intellectually disabled adults and 130 proxies. For establishing connection between the examined phenomena Pearson correlation coefficient (r) was used, at p<0,01.
Results: There is a strong correlation between the results obtained from the questionnaires about quality of life and opportunities for making choices, self-assessment r(130)=0,497, p<0,01, assessment by others r(130)=0,482, p<0,01. There is a correlation between the results obtained from the questionnaires about quality of life and expectations for the future, but not very strong, self-assessment r(130)=0,233, p=0,008<0,01, assessment by others r(130)=0,305, p<0,01.
Conclusion: There is a correlation between opportunities for making choices and expectations for the future with the quality of life in adults with intellectual disabilities. To improve the quality of life in these individuals, it is necessary to design programs that will develop self-concept, abilities for self-determination and making personal choices.

Citation: Kostikj-Ivanovikj V, Chichevska Jovanova N. Relation between quality of life, choice making, and future expectations in adults with intellectual disability. J Spec Educ Rehab 2016; 17(3-4):29-45. doi: 10.19057/jser.2016.8

Клучни зборови: возрасни лица со интелектуална попреченост, квалитет на животот, можности за правење избор, очекувања за иднината, самопроцена, процена од други лица.

Keywords: adults with intellectual disability, quality of life, choice making, future expectations, self-assessment, assessment by others

Адреса за кореспонденција:
Весна КОСТИЌ-ИВАНОВИЌ
ПОУ „Д-р Златан Сремец“
ул. „Емил Зола“ бр. 5
1000 Скопје,Република Македонија
Тел: +389022770446
Е-пошта: vesnaki@yahoo.com

Corresponding address:
Vesna KOSTIKJ-IVANOVIKJ
Special school “Dr. Zlatan Sremec”
”Emil Zola”street, no. 5
1000 Skopje, Republic of Macedonia
Phone: +389022770446
E-mail: vesnaki@yahoo.com