Факултет за едукациски науки Му’тах Универзитет

Карак – Јордан

 

Примено: 16.05.2018

Прифатено: 01.10.2018

УДК 37.011.33:613.88-056.34(569.5)

Faculty of Educational Sciences- Mu’tah University Karak – Jordan

 

Received: 16.05.2018

Accepted: 01.10.2018

Review article

Вовед

 

Јордан ја има потпишано и ратификувано Меѓународната конвенција за правата на лицата со попреченост во 200-2001 (1) и истата стана генерална обврска за обезбедување и промовирање на целосната реализација на сите човекови права без никаква дискриминација поврзана со нивната попреченост.

Едно од правата кое е обезбедено во членот 21 од

Конвенцијата е правото на брак, формирање семејство и имањето деца за лицата со попреченост (сексуален живот). Иако, лицата со попреченост го имаат правото на брак, формирање семејство и имање деца, постојат многу проблеми поврзани со ова право, кои можат да ги спречат истите тие да склучат брак, да формираат семејство и да имаат деца. Кога зборуваме за сексуалниот живот на лицата со интелектуална попреченост, постои аргумент во рамките на Источните општества, бидејќи многу луѓе веруваат

дела лицата со ИП не се свесни за сексуалниот живот (2, 3) и срамота е да се зборува за сексуалниот живот во овие општества. Согласно со сексуалниот живот на лицата со ИП, постои индикација дека лицата со ИП се во поголем ризик од сексуално злоставување и пренесување сексуални болести од другите (2-9), па затоа некои луѓе ги стерилизираат нивните деца со ИП, особено децата од женски пол на начин што прават хистеректомија. Исто така, поради постоењето индикација дека неспособноста на лицата со ИП да

укажат или да се одбранат кога истите се изложени на сексуално вознемирување или злоставување и некои лица со ИП сакаат да стапат во брак и да имаат деца, па затоа постои потребата истите да се образуваат на тема поврзана со сексуалните потреби (2, 3, 10). Но, постои проблем во недостигот на програми за сексуално образование на лицата со ИП и постоечките културни и социјални бариери кои оневозможуваат вклучување на програмите за сексуално образование во центрите за лица со посебни потреби (2, 3, 9, 10, 16).

Постојат многу грижи поврзани со спречувањето

на овие програми да бидат дел од центрите за посебно образование. Некои од загриженостите се следните: срамот, страв дека со ваквите програми ќе се уништат децата со ИП, многу луѓе веруваат дека лицата со ИП не се свесни за сексуалноста и дека сексуалното образование ќе им укаже за постоењето на истата, ставовите на семејствата на лица со ИП и на специјалните едукатори кон сексуалното образование за лицата со ИП и недостигот на тренинг за специјалните едукатори (пред или за време на нивното работно време) за предавањето на сексуални наслови на лицата со ИП (3).

Ова истражување ги обелоденува проблемите поврзани со сексуалниот живот на лицата со ИП во

Јордан, а кои се поврзани со бракот и имањето на деца. И тие проблеми се: стерилизацијата на жени и женски деца со ИП, сексуалното образование на

лицата со ИП, бракот со лица со ИП и абортусот кај жените со ИП. Прашањата на кои треба да даде

одговор ова истражување се:

1. Какви се ставовите на Јорданците кон хистеректомијата на девојчињата со ИП?

2. Какви се ставовите на специјалните едукатори во Јордан кон сексуалното образование на лицата со ИП?

3. Какви се ставовите на Јорданците кон бракот на лицата со ИП?

4. Какви се ставовите на Јорданците кон абортусот на деформирани фетуси?

 

Стерилизација на девојчиња или жени со ИП во Јордан

 

Две истражувања беа спроведени во Јордан во врска со стерилизацијата на девојчиња и жени со ИП по пат на хистеректомија. Ал Јарден, Ал Таравен и Етави (AlJaradeen, AlTarawneh and, Etawi) (17) спровеле истражување за ставовите на мајките кон хистеректомијата на нивните ќерки со ИП и мотивите кои ги довеле до одлуката да направат хистеректомија над нивните ќерки. Согласно со ова истражување, хистеректомијата е дефинирана како отстранување на матката кај жените, на начин што тие подоцна нема да можат да имаат деца и запирање на менструацијата. Постојат два вида хистеректомија: првиот вид вклучува отстранување на матката, но оставање на јајниците и јајцеводите, додека вториот тип вклучува отстранување на матката, цервиксот, горниот дел од вагината, јајцеводите и јајниците. Истражувањето откри неколку различни погледи кон хистеректомијата на девојчиња и жени со ИП. Од гледна точка на религијата, хистеректомијата на

девојчиња и жени со ИП не е дозволена. Но, постои дел од ГИД (Одделот на генералот Ифта) на Јордан, Резолуција бр. 194 во која е наведена забрана за отстранување на матката кај девојчињата со попреченост. Оваа резолуција ја потврдува обврската на родителите и старателите да ги заштитат своите деца од секакво зло. Општеството исто така треба да ги заштити овие лица од различните видови злоупотреба преку преземање на сите потребни мерки кои го гарантираат правото послабите да бидат заштитени и неуспехот истите тие да се заштитат се смета за грев и тој грев се зголемува секогаш кога тој/таа е злоставуван. Затоа, семејствата во кои има деца со попреченост, исто како и општеството, треба да практикуваат трпение во односите со нив и да бараат компензација од Алах (18). Законски, постои индикација дека хистеректомијата на девојчиња со ИП без нивно знаење е кривично дело, казниво согласно со закон. Медицински, хистеректомијата на девојчиња

со ИП е сериозна и има долготрајни негативни ефекти врз здравјето на девојчињата (17, 19). Примерокот на истражувањето се состоел од 97 мајки на девојчиња со ИП на возраст од 5 до 29 години. Инструментите на истражувањето беа развиени од страна на истражувачите и се состои од 24 делови за проценка на ставовите на мајките кон хистеректомијата на нивните ќерки со ИП и едно отворено прашање за мотивите кои довеле до изведување на хистеректомијата врз девојчињата со ИП од гледна точка на нивните мајки.

Валидноста на инструментот од истражувањето е воспоставена. Исто така е пресметана и доверливоста на истражувачкиот инструмент со помош на формулата Кронбах алфа и истата изнесувала (0.7899). Резултатите од истражувањето покажале дека мајките биле против изведувањето на хистеректомија врз нивните ќерки со ИП. И не постои статистички значајна разлика на ставовите во однос на возраста на девојчињата со ИП, рангот на девојчето во нејзиното семејство, степенот на попреченост, нивото на образование на мајката, возраста на мајката, местото на живеење на семејството, приходите и бројот на членовите во семејството. Исто така, резултатите укажале дека најзначајни причини за изведување на хистеректомија кај девојчињата со ИП од гледна точка на мајката се: страв од силување, олеснувањето за мајката за понатамошната грижа за ќерката, страв од нелегална бременост, избегнување срам и намалување на болките од менструација.

Второто истражување кое беше спроведено во Јордан од страна на Ал Бустани, Бдоур и Бериат (AlBustanji, Bdour & Beirat) (19), укажува дека во Јордан на годишно ниво се изведени 64 хистеректомии врз девојчиња со ИП, во согласност со Високиот совет за правата на лицата со попреченост. Сепак, и до денес нема целосно прецизни податоци за точната бројка (20). Истражувањето имаше цел да го открие степенот на прифатливост на семејствата во Јордан за хистеректомијата врз нивните ќерки со ИП. Исто така, има цел да го открие ефектот што го има возраста на девојчето со ИП, видот на ИП, степенот на попреченост, полот на родителот, нивото на образование на родителот и нивото на приходи.

Примерокот на истражувањето беше составен од 329 родители на девојчиња со ИП (112 татковци и 217 мајки). Прашалникот на истражувањето беше направен од страна на истражувачите и се состоеше од 21 прашање со цел да се постигнат целите на истражувањето. Валидноста на прашалникот од истражувањето беше воспоставена, исто така беше пресметана и доверливоста со помош на формулата Кронбах алфа и истиот изнесуваше (0.84) и беше пресметан по принципот на тестирање и повторно тестирање, корелацијата помеѓу првиот пат на употреба на прашалникот и вториот пат беше (0.91). Резултатите покажаа дека севкупниот степен на прифаќање кај учесниците за спроведување на хистеректомија врз нивните девојчиња со ИП беше

низок. И постоеше значајна разлика во однос на степенот на прифаќање да се спроведе хистеректомија врз девојчињата поради нивната возраст, полот на родителот, степенот на попреченост кое го има девојчето со ИП, нивото на образование на родителот и нивото на приходи. Исто така, не беше утврдена значајна разлика во степенот на прифаќање да се спроведе хистеректомија врз нивните ќерки со ИП во однос на степенот на попреченост на девојчето. Последно, истражувањето ја потврди важноста од сексуалното образование за девојчиња со ИП.

Генерално, резултатите од истражувањата се конзистентни едни со други во одбивањето на хистеректомијата како можност за девојчињата со ИП, бидејќи и двете истражувања се спроведени во Јордан. Двете истражувања укажуваат дека е потребно сексуално образование за лицата со ИП, со цел истите да се заштитат од сексуална злоупотреба и експлоатација и да можат тие да укажат дека се злоставувани или експлоатирани. Последно, и двете истражувања укажуваат дека хистеректомијата нема да спречи девојчињата со ИП да бидат силувани или сексуално злоставувани, и може да го зголеми ризикот од силување кај девојчињата со ИП.

 

Сексуално образование за лицата со ИП во Јордан:

 

Во Јордан се направени две истражувања поврзани со сексуалното образование за лицата со ИП. Првото истражување чии автори се Етава и Ал Таравен (2), имаше цел да ги идентификува ставовите на наставниците кон предавање на предмет за сексуално образование за лица со ИП во Јордан и имаше цел да ги истражи ефектите на некои варијабли (нивото на образование на наставниците, специјализацијата, искуството и возраста на наставникот) поврзани со овие ставови. Во ова истражување, сексуалното образование е дефинирано како една форма на образование која обезбедува информации и искуства за сексуалните проблеми, како и за физичкиот, психичкиот, емоционалниот и социјалниот развој во рамките на религиозните вредности и социјалните норми и моралните вредности во општеството (10).

Истражувањето на Етава и Ал Таравен (2) укажува

дека лицата со ИП имаат потреба од воведување програми за сексуално образование, повеќе од другите лица, бидејќи тие се изложени на повисока

стапка на сексуално злоставување и вознемирување во споредба со другите лица. Според ова истражување, најзначајните теми од сексуалното образование на лицата со ИП се: лицето да си го знае својот пол, носењето на соодветна облека според полот на кој припаѓа тоа лице, идентификувањето на полот кај другите лица, користењето на соодветни заменки во согласност со полот, соодветна употреба на тоалетот, познавање на анатомијата на телото на маж и жена, информации за пубертетот, информации за одржување на хигиената за време на менструација за девојчињата со ИП и подготвување за брак. Во истражувањето се зборува за важноста од предавања на теми од сексуалното образование за лицата со ИП, кое ќе им помогне на лицата со ИП да се заштитат себеси од ризикот од сексуално злоставување, вознемирување и злоупотреба. Исто така, да им помогне да кажат кога се изложени на сексуално злоставување и на вознемирување. И да им помогне на девојчињата со ИП да се грижат за себе за време на менструација, како и да им помогне на лицата со ИП да стапат во брак и да имаат деца. Во ова истражување, постои индикација дека во Јордан има недостаток на програми за сексуално образование на лицата со ИП. Нивните семејства ја користат стерилизацијата како што е тоа хистеректомијата на девојчиња со ИП. Постои потврда за важноста од соработка помеѓу семејствата на лицата со ИП и наставниците за имплементирање на програмите за сексуално образование на лицата со ИП и важноста на ставовите и прифаќањето на специјалните едукатори да држат предавања на теми за сексуално образование за лицата со ИП. Примерокот на истражувањето се состоел од 178 наставнички за специјална едукација. Прашалникот на истражувањето е создаден од истражувачите и се состои од 14 прашања за да може да се постигнат целите на истражувањето. Беа воспоставени содржината и валидноста на внатрешната конструкција на прашалникот.

Исто така е пресметана доверливоста на прашалникот со помош на формулата Кронбах алфа и истата таа изнесува (0.689) и кога е поделена на два изнесува (r= 0.769). Резултатите од ова истражување покажуваат дека ставовите на наставничките за специјална едукација во Јордан кон предавањето теми поврзани со сексуалното образование се позитивни. И не постои статистички значајна разлика во ставовите на наставничките за специјална едукација кон предавање на теми поврзани со сексуалното образование во врска со нивото на образование и возраста на наставничките. Исто така, постои статистички значајна разлика во ставовите на наставничките за специјална едукација кон предавање на теми поврзани со сексуалното образование поврзана со специјализацијата и искуствата на наставничките.

Второто истражување за предавања поврзани со теми за сексуално образование на лицата со ИП во Јордан беше направено од Ал Таравен (3). Имаше цел да ги идентификува ставовите на наставничките за специјална едукација (пред и за време на предавањата) кон предавање на теми поврзани со сексуалното образование за лицата со ИП и истражувањето укажува дека постојат многу причини поради кои лицата со ИП имаат потреба од воведување програми за сексуално образование отколку другите лица, а тие причини се:

- Лицата со ИП се изложени на повисока стапка за

сексуално злоставување и вознемирување и заболување од сексуално преносливи болести во споредба со другите лица. Па, затоа тие имаат потреба од воведување програми за сексуално образование повеќе од другите лица.

- Адолесцентите со ИП имаат сексуални желби исто како и адолесцентите без попреченост. Тие имаат физички, психолошки и сексуални промени за време на адолесценцијата и затоа ним им се потребни програми за сексуално образование за да се справат со овие промени. Исто така, лицата со ИП се соочуваат со проблеми во формирањето на заблуди за пубертетот поради недостигот на сексуално образование (3, 15).

- Многу лица со ИП сакаат да стапат во брак и да имаат партнер како и сите останати и поради тоа потребно е истите да добиваат сексуално образование.

И покрај потребата од предавања на теми поврзани со сексуалното образование за лицата со ИП, постојат многу грижи кои спречуваат овие програми да им бидат понудени на центрите за специјална едукација. Овие грижи се: срам, страв дека со ваквите програми ќе се уништат децата со ИП, многу луѓе веруваат дека лицата со ИП не се свесни за сексуалноста и дека сексуалното образование ќе им укаже за постоењето на истата, неефикасноста на програмите за сексуално образование, или тешкотии за оценување на овие програми, ставовите на семејствата во кои има лица со ИП и на специјалните едукатори кон сексуалното образование за лицата со ИП и недостигот на тренинг за специјалните едукатори (пред или за време на нивното работно време) за предавањето на сексуални теми на лицата со ИП. Примерокот на истражувањето се состои од 269 наставнички за специјална едукација, 91 пред училиште и 178 за време на предавањата. Истражувачот користел прашалник кој е користен во истражувањето од Етави и Ал Таравен (2) и се состои од 14 прашања за да се проценат ставовите на специјалните едукатори кон предавањето на теми поврзани со сексуалното образование на лица со ИП. Резултатите од ова истражување укажаа дека ставовите на наставничките за специјална едукација во Јордан кон предавањето на теми поврзани со сексуалното образование се позитивни и кај истите има статистички значајна разлика помеѓу наставничките и ставовите во зависност од фазата на тренингот (пред или за време на училишната програма) да ги фаворизираат женските наставнички за време на предавањата. Генерално, и двете истражувања ја потврдиле важноста од сексуално образование на лицата со ИП и важноста на ставовите на семејствата со лица со ИП и специјалните едукатори кон предавањето на вакви теми. И двете истражувања укажуваат дека програмите за сексуално образование им помагаат на лицата со ИП да стапат во брак и да имаат деца. Конечно, и двете истражувања ја потврдиле важноста од тренинг на специјалните едукатори за истите да можат да им држат предавања на лицата со попреченост на теми поврзани со сексуалното образование.

 

Брак кај лицата со ИП во Јордан

 

Едно истражување е спроведено во Јордан поврзано со бракот кај лицата со ИП од страна на Етави и Ал Таравен (10). Ова истражување укажува дека бракот и имањето деца е право на лицата со ИП и дека 6,7 % од лицата со ИП во Јордан се во брак и овој процент е многу мал. Ова се лица кои го поддржуваат бракот кај лицата со ИП бидејќи бракот им помага на лицата со ИП да се интегрираат во нивната заедница. Постои индикатор дека бракот кај лицата со ИП им помага да ги подобрат нивните способности и им помага при самостојното живеење, но исто така им помага при задоволувањето на нивните сексуални потреби. Последно, кога лицата со ИП ќе стапат во брак, тие наоѓаат лице кое ќе се грижи за нив во иднина. 50.9 % од Јорданците одбиваат да стапат во брак со лица со ИП поради многу причини. Овие причини се дел од негативните ставови кон лицата со ИП, некои луѓе веруваат дека лицата со ИП не се свесни за сексуалните проблеми поради недостигот од сексуално образование, стравот од имањето деца со ИП поради брак со лицата со ИП. Како и да е, не во сите случаи на интелектуалната попреченост е генетски наследена и некои од лицата со ИП имаат деца кои немаат попреченост. Исто така, некои луѓе стравуваат од пропаѓање на бракот со лицата со ИП. Но, постојат истражувања кои посочуваат дека процентот на разводи кај лицата со ИП е ист како и со процентот на разводи кај лицата кои немаат ИП. Во тоа истражување се зборува за различните погледи на бракот со лица со ИП. Најголемиот дел од граѓаните на Јордан се муслимани, па од гледна точка на муслиманите не

постојат религиозни бариери за брак со лицата со ИП, бидејќи се смета дека лицето со ИП не претставува опасност за сопружникот и познавање на попреченоста на сопружникот со ИП. Последно, бракот со лица со ИП се поврзува со степенот на попреченост, така што не е дозволен бракот со лица со потешка и длабока ИП. Од медицинска гледна точка, потребно е да бидат земени предвид неколку фактори пред да се дозволи склучување брак со лица со ИП, како што се степенот на попреченост, дали попреченоста е генетска или се појавила поради хронична болест. И само лица со умерена ИП може да стапат во брак и треба да бидат надгледувани од нивните родители.

Психолошки, лицата со ИП имаат потреба од психолошка поддршка и консултантски услуги за да

можат да се приспособат на бракот. Примерокот на

истражувањето се состоел од 882 лица од кои 395 мажи и 427 жени. Прашалникот на истражувањето е создаден од истражувачите и се состои од 23 прашања за постигнување на целите на истражувањето.

Содржината и валидноста на внатрешната конструкција на прашалникот беа воспоставени. Исто така е пресметана доверливоста на прашалникот со помош на формулата Кронбах алфа и истата таа изнесува (0.852). Во истражувањето е откриено дека процентот на Јорданци кои одбиваат брак со лицата со блага ИП

е 50.9 %. И постои статистички значајна разлика помеѓу Јорданците во ставовите кон бракот со лица со блага ИП поврзани со нивната возраст, но не постои статистички значајна разлика помеѓу Јорданците во ставовите поврзани со полот, нивото на образование и постоењето на попреченост во семејството на индивидуата.

Накратко, истражувањето укажува дека бракот и имањето деца е право на лицата со ИП. Постојат различни мислења за бракот со лицата со ИП кои укажуваат дека лицата со блага ИП може да стапат во брак и да имаат деца без никакви попречености, и поради тоа има потреба од сексуално образование за лицата со ИП со цел да се посочат различните барања во бракот.

 

Абортус кај жените со ИП во Јордан

 

Голем процент од Јорданците веруваат дека кога едно лице со ИП ќе стапи во брак, децата што ќе произлезат од тој брак ќе бидат со ИП или дека фетусите кај жените кои имаат ИП ќе бидат деформирани (2, 10, 21). Затоа, повеќето Јорданци го поддржуваат абортусот кај жените со ИП бидејќи

постои голема веројатност дека фетусот може да биде деформиран или дека ќе имаат деца со ИП или дека нема да бидат способни да се грижат за своите деца кога ќе се родат (21).

Постојат истражувања во Јордан кои укажуваат дека бремените жени вршат абортус поради нивната здравствена состојба или неможноста да се грижат за детето. Ова истото се однесува и на жените со ИП (17, 21). Генерално, во Јордан абортусот не е дозволен согласно со религиозните верувања и е нелегален пред сè поради попреченоста на жената. Абортусот е дозволен само кога бременоста претставува ризик за физичкото и психолошкото здравје на мајките. Истражувањето од Ал Таравен (21) имало цел да ги дознае ставовите на Јорданците кон абортусот на деформирани фетуси и имало цел да го истражи ефектот на одредени варијабли кон таквите ставови. Резултатите покажуваат дека процентот на Јорданци кои се против абортусот на деформирани фетуси изнесува 43.5 %. Постои статистички значајна разлика во ставовите кон абортусот на деформирани фетуси поврзани со полот и не постои статистички значајна разлика помеѓу Јорданците и нивните ставови поврзани со возраста, нивото на образование и постоењето на некоја попреченост во семејството на одредена индивидуа.

 

Метод

 

Беше спроведена синтеза на истражувања со цел да се направи преглед на истражувањата во Јордан во кои се зборува за сексуалните проблеми на лицата со ИП и проблемите кои се истражуваат се следните: стерилизација на лицата со ИП, особено хистеректомијата на девојчиња со ИП, предавања на теми поврзани со сексуалното образование на лицата со ИП, брак кај лицата со ИП и имањето деца од страна на лицата со ИП и абортусот кај жените со ИП. Исто така, во овие истражувања се земени предвид различните мислења на Јорданците за овие проблеми.

За целта на ова истражување беа идентификувани

сексуалните проблеми, а потоа беа пронајдени истражувањата кои се направени во Јордан, а кои се поврзани со специфични сексуални проблеми, со помош на дата на податоци на ЕБСКО и ЕРИК, со пребарување на Гугл и преглед на арапските весници.

Истражувањата кои беа дел од овој труд беа избрани согласно со следните критериуми: во нив да се зборува за лицата со ИП и да е спроведено во Јордан во периодот од 2013 до 2018 година, во секое од истражувањата да е употребен инструмент за валидност и доверливост и да се фокусира на следните теми: стерилизација на лицата со ИП (хистеректомија), сексуално образование на лицата со ИП, абортус кај жените со ИП и брак кај лицата со ИП. Потоа, беа пронајдени 6 истражувања кои ги исполнуваа условите и за четири од овие истражувања во Табела 1 се прикажани овие истражувања. Тоа е преглед на истражувања кои ги исполнуваат условите.

Овој преглед вклучува краток вовед и најзначајните

точки во секое од овие истражувања, потоа нивните цели, примерокот, употребениот инструмент, резултатите и најзначајните заклучоци во секое истражување.

 

Резултати и дискусија

 

За да се даде одговор на првото прашање: „Кои се ставовите на Јорданците кон хистеректомијата на девојчиња со ИП?“, во Јордан се спроведени две истражувања за хистеректомијата на девојчиња со ИП и резултатите од овие истражувања беа „ставовите на мајките спрема хистеректомија на нивните ќерки се негативни“ (17). Степенот на прифаќање на хистеректомијата е низок од страна на родителите кои имаат ќерки со ИП (19). Овие резултати се во согласност со резултатите од истражувањето спроведено од Одех и Ал Таравен (22) кое укажува дека поголемиот број на мајки од Оман се против хистеректомијата на нивните ќерки со ИП. И двете држави, Јордан и Оман се потписнички и ја имаат ратификувано Меѓународната конвенција за правата на лицата со попреченост во временскиот период од 2007 до 2009 (1, 22) пред да бидат направени овие истражувања, а со Конвенцијата се потврдува правото на лицата со попреченост да стапат во брак и да имаат деца. Исто така, Оман и Јордан се муслимански земји и во исламот не е дозволена хистеректомијата на жени и девојчиња со попреченост (2). Исто така, резултатите од овие истражувања се во согласност со резултатите од истражувањето направено од Рој (23), Роландс и Ајми (24) и не се во согласност со резултатите од истражувањата направени од Стансфелд, Холанд, Клер (25), Стефенсдотр (26). Во овие истражувања се зборува за хистеректомија и стерилизација на жени и девојчиња со ИП пред Конвенцијата.

За да се даде одговор на второто прашање: „Какви се ставовите на специјалните едукатори во Јордан кон сексуалното образование на лицата со ИП?“, во Јордан се спроведени две истражувања за сексуалното образование на лицата со ИП. Резултатите од двете истражувања укажуваат дека „ставовите на наставничките за специјална едукација се позитивни кон предавањето на теми поврзани со сексуалното образование. Овие резултати се во согласност со резултатите од следните истражувања (27 - 30).

За да се даде одговор на третото прашање: „Какви се ставовите на Јорданците кон бракот на лицата со ИП?“, во Јордан е спроведено едно истражувања за бракот кај лицата со ИП (10). Резултатите од ова истражување укажуваат дека ставовите на Јорданците кон бракот со лица со блага ИП се негативни и процентот на Јорданци кои се против бракот со лица со блага ИП изнесува 50.9 %. Овие резултати се во согласност со резултатите добиени во истражувањата (31 - 35) и не се во согласност со истражувањето на Меј и Симпсон (36).

За да се даде одговор на четвртото прашање: „Какви се ставовите на Јорданците кон абортусот на деформирани фетуси?“, во Јордан е спроведено

едно истражувања за абортусот на деформирани фетуси (21). Во ова истражување поголем процент од Јорданците веруваат дека кога лицата со ИП ќе стапат во брак, тие ќе имаат деца со ИП или дека фетусот ќе биде деформиран (2, 10, 21). Па затоа, повеќето Јорданци го поддржуваат абортусот кај жените со ИП бидејќи постои поголема веројатност дека фетусот може да биде деформиран или дека децата ќе бидат со ИП или нема да бидат во можност да се грижат за децата откако тие ќе се родат. Генерално, резултатите од ова истражување покажуваат дека процентот на Јорданци кои се против абортусот на деформирани фетуси е 43 % (21).

Генерално, во двете истражувања кои се спроведени во Јордан за хистеректомијата на девојчињата со ИП укажуваат дека ставовите на родителите се негативни кон хистеректомијата на девојчињата со ИП (17, 19).

Во однос на сексуалното образование на лицата со

ИП, истражувањата укажуваат дека ставовите на специјалните едукатори се позитивни кон предавањето на теми поврзани со сексуалното образование на лицата со ИП (2, 3). Процентот на Јорданци кои се против бракот со лица со блага ИП е 50.9 % (10). Во однос на абортусот кај жените со ИП, не постои директно истражување во Јордан за абортусот кај жените со ИП, но постои едно истражување во кое се вклучени и бремените жени со ИП и причината поради кои тие прават абортус е стравот од тоа да имаат дете со ИП или неможноста да се грижат за нивните деца. Генерално, процентот на Јорданци кои се против абортусот е 43.5 % (21).

 

 

Jordan signed and ratified on the International Convention on the Rights of Persons with Disabilities during {2007-2008}(1), and it has been for it a general obligation to ensure and promote the full realization of all human rights without any kind of discrimination based on their disability. One of the rights confirmed by the Convention in Article (23) is the right of the persons with disabilities to marry and to form a family and have children (Sexual life). Although the persons with disabilities in Jordan have the right to marry, form a family and have children, there are many issues related to this right, which may prevent them from marriage, forming a family and having children (Sexual life). Talking about the sexual life of Persons with Intellectual Disability (PWID) is an argument in Eastern societies because many people believe that the (PWID) are not aware of sexual life (2, 3) and it is a shame to talk about sexual life in these societies.

According to the sexual life of (PWID), there is an indication that the (PWID) are at risk of sexual abuse and sexual disease more than others (2-9) so, some people sterilize their children with ID, especially for girls with ID by their hysterectomy.

Also, because there is an indication that the inability some of (PWID) to express or defend themselves when they exposed to sexual harassment and abuse, and some (PWID) want to marry and have children, so they need teaching them topics of sex education (2, 3, 10), but there is problem in lack of sex education programs for persons with ID and the existing cultural and social barriers that prevent the sex education program in the centers of special education (2, 3, 9, 10-16), and there are many concerns that prevent these programs from being offered in special education centers. These concerns are: Shying, fear of spoiling children with ID, many people believe that the (PWID) are not aware of sexuality and that sex education alerts them to it, the ineffectiveness of sex education programs, or the difficulty of evaluating of these programs, the attitudes of families of (PWID) and teachers of special education towards teaching of sex education topics for persons with ID and the lack of training teachers of special education in (pre or during – service) to teach sex education topics for persons with ID (3).

This study sheds light on the sexual life issues of (PWID) which related to the marriage and having children for them in Jordan. And these issues are: (sterilization of women and girls with ID, sex education of (PWID), the marriage of (PWID) and abortion of women with ID). So the questions of the study are:

1. What are the attitudes of the Jordanians towards the hysterectomy for girls with ID?

2. What are the attitudes of the Jordanians teachers of special education towards teaching sex education topics for (PWID)?

3. What are the attitudes of the Jordanians towards the marriage of Persons with mild ID?

4. What are the attitudes of the Jordanians towards the abortion of deformed fetuses?

 

Sterilization of girls or women with ID in Jordan:

 

Two studies were conducted in Jordan on the sterilization of girls and women with ID by hysterectomy. AlJaradeen, AlTarawneh and, Etawi (17) conducted a study about the attitudes of mothers towards hysterectomy for their daughters with ID and the motives for the hysterectomy. This study addressed the concept of hysterectomy of girls and women with Intellectual disability and types of the hysterectomy.

According to this study, hysterectomy is defined as removing the uterus of a woman, so that they become unable to have children and stop menstruation. There are two types of hysterectomy; the first type includes removing the uterus while keeping the ovaries and Fallopian tubes. The second type includes removing the uterus, cervix, top vagina, Fallopian tubes, and ovaries. The study reviewed various views about the hysterectomy of girls and women with intellectual disability. Religiously, it is not permissible to hysterectomy of girls and women with intellectual disability. Now, there is a fatwa’ from General Iftaa’ Department (GID) of Jordan in resolution No 194 which states that the prohibition of removing the uterus of challenged girls. This resolution confirmed that it is the duty of their parents and guardians to protect them from any harm. Society should also protect them against different types of abuse through taking all the necessary measures which guarantee that because it is the right of the weak to be protected and failure to perform that role makes the aforesaid parties sinful and that sin multiplies every time he/she (The challenged) is being abused. Therefore, families that are afflicted with challenged children, as well as society, should exercise patience when dealing with them and seek the recompense from Allah (18). Legally, there is an indication that the hysterectomy of girls with ID

without their knowledge is a crime must be punished by law. Medically, the hysterectomy of girls with ID is serious and has long-term adverse effects on girls’ health (17, 19). The study sample consisted of (97) mothers of girls with ID aged between (5-29) years.

The instrument of this study was developed by researchers and it consisted from (24) items to assess the attitudes of mothers towards hysterectomy for their daughters with ID and one open-ended question to know the motives for the hysterectomy of girls with ID from the viewpoint of their mothers. The content validity of the instrument of this study was established, also was computed the reliability of instrument of study by Cronbach alpha's formula it was (0.7899).

The results showed that mothers were against hysterectomy of their daughter with ID. And there are no significant differences in the attitudes due to the age of girl with the ID, girl’s rank in the family, the degree of girl’s disability, educational level of the mother, age of mother, place of residence of family, income, and the number of family members. Also, the results indicated that the most important causes of hysterectomy of girls with ID from the viewpoint of mothers of girls with ID are: fear of rape, mothers’ relief from taking continuous care of their daughter with ID, fear from illegal pregnancy, avoiding embarrassment and reducing pains of Menstruation.

The second study in Jordan was conducted by AlBustanji, Bdour & Beirat (19), indicated that In Jordan about (64) hysterectomies are performed annually in Jordan for girls with ID according to the higher council for rights of persons with disabilities; however, there are no accurate figures available until now (20). And it aimed to determine the Jordanian families’ degree of acceptance of having a hysterectomy performed on their daughters with ID. It also aimed to investigate the effect of age of the girl with ID, type of ID, the degree of disability, gender of parent, educational level of parent and income level.

The study sample consisted of (329) parents of girls with ID (112 fathers and 217 mothers). The questionnaire of this study was developed by researchers and it consisted of (21) items to achieve aims of this study. The face validity of the questionnaire of this study was established, also computed the reliability of this study by Cronbach alpha's formula it was (0.84), and it was computed by test-retest, the correlation between the first time for application of the questionnaire and the second time was (0.91). The results showed that the overall participants’ degree of acceptance of having a hysterectomy performed on their daughters with intellectual disabilities was low. And there were significant differences in the degree of acceptance of having the hysterectomy performed on their daughter with ID due to the age of the girls with ID, the gender of the parent of the girls with ID, the degree of disability of the girls with ID, level of education of parent and level of income. Also, there were no significant differences in the degree of acceptance of having the hysterectomy performed on their daughter with ID due to the type of disability of the girls with ID. The last thing, this study confirmed the importance of teaching the topic of sex education for the girls with ID.

In general, the results of the studies were consistent with each other in their rejection of hysterectomy for the girls with ID, because both studies were conducted in Jordan. Both studies indicated that it was necessary to teach topics of sex education for (PWID), to protect them from sexual abuse and exploitation and make them able to express if exposed to it. The last thing, both of studies indicated that the hysterectomy would not prevent the girls with ID from being raped sexually abused, and it may increase the risk that girls with ID are being raped.