АКУСТИЧНИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА МАКЕДОНСКИТЕ КОНСОНАНТИ

Лидија РИСТОВСКА1, ЗораЈАЧОВА2,

Људмил СПАСОВ3, ТодоркаБАЛОВА4

1 Градска општа болница „8-ми Септември“, Оддел за оториноларингологија, Отсек за аудиологија, Скопје, Република Северна Македонија

2 Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Филозофски факултет, Институт за специјална едукација и рехабилитација, Скопје, Република Северна Македонија

3 Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, Филолошки факултет „Блаже Конески“, Скопје, Република Северна Македонија

4 Македонски народен театар, Скопје, Република Северна Македонија

Оригинална статија / Original study Примено / Received: 05.03.2019 Прифатено / Accepted: 27.04.2019 УДК 159.946.3:811.163.3’282’342

Резиме

Вовед: Значајна информација за квали- тетот на говорот се добива од формата на спектрограмот којшто содржиквантитативни податоцизазвукот.Спектралнитекарактерис- тики на консонантите може да сеанализираат со одредување на спектралнитемоменти.

Цел: Целта на студијата беше да се кал- кулираат спектралните моменти на македон- ските консонанти и фреквенциите на фор- мантитеодF1доF5иосновнатафреквенција (Fo) на назалите илатералите.

Материјал и методи: Оваа студија вклучува 15 изворни говорители на македон- ски јазик, пет мажи, пет жени, на возраст од 26 до 50 години (средна возраст 38,9±9,6 го- дини) и пет деца, две момчиња и три девој- чиња, на возраст од 9 до 14 години (средна возраст 10,6±1,9 години). Консонантите беа снимени како изолирани фонеми и анализи- рани во компјутерската програма Praat.

Резултати: Средната вредностнацента- рот на гравитација кај ситеконсонантибешевоопсегод428Hzдо4021Hz.Среднатавред- ност на спектралнатастандарднадевијација беше во опсег од 363 Hz до 3108Hz.Највисо- ки вредности беа добиени кајфрикативот/с/ кај децата. Средната вредност нанаклонотна спектарот беше позитивна кајситеконсонан- ти. Средната вредност на куртозисбешеисто така позитивна кај сите консонантиосвенкајфрикативот/ш/(-1,4)кајженскитеговорители.Заклучок: Центарот награвитацијаи спектралната стандардна девијацијакајкон- сонантите, анализирани какоизолиранифо- неми, се пониски од вредноститедобиениво контекст на вокали заради ефектотнакоар- тикулацијата во која една фонемавлијаенапродукцијата на претходната инаследната фонема. Наклонот на спектаротикуртозис се позитивни кај најголембројговорители што укажува на концентрацијанаенергија вонискитефреквенцииирелативновисоки

пикови во спектарот.

Клучни зборови: спектрални моменти, македонски консонанти, Praat

Abstract

Introduction: Significant informationabout the quality of speech is provided by the shapeof the spectrogram that contains quantitative data of a sound. Spectral characteristics of conso- nants can be analyzed by determining the spec- tral moments.

Objective:Theobjectiveofthestudywasto calculate spectral moments of Macedonian con- sonants and formant frequencies from F1 to F5 and fundamental frequency (Fo) of nasals and laterals.

Material and methods:This study included 15 native speakers of Macedonian, five males, five females, aged 26 to 50 years (mean age of 38.9±9.6 years), and five children, two  boys and three girls,aged 9 to 14 years (meanageof 10.6±1.9 years). The consonants were recorded as isolated phonemes and analyzed in computer program Praat.

Results: Mean center of gravity in all con- sonants was in the range from 428 Hz to 4021 Hz. Mean spectral standard deviation was  in the range from 363 Hz to 3108 Hz. The highest values were obtained in fricative /s/ in children. Mean skewness was positive in all consonants. Meankurtosiswasalsopositiveinallconsonants except in fricative /ʃ/ (-1.4) in femalespeakers.

Conclusion: Center of gravity and spectral standard deviation in consonants analyzed as isolated phonemes are lower than values ob- tained in vowel context because of the effect   of coarticulation in which one phoneme affects the production of preceding and upcoming pho- neme. Skewness and kurtosis are positive in most speakers indicating concentration of en- ergy in the low frequencies and relatively high peaks in thespectrum.

Keywords: spectral moments, Macedonian consonants, Praat