МИКРОЛИНГВИСТИЧКА АНАЛИЗА НА НАРАЦИЈА НАПРАВЕНА ОД 10-ГОДИШНИ ДЕЦА СО СПЕЦИФИЧНО ЈАЗИЧНО ОШТЕТУВАЊЕ

Маринка ГРОБЛЕР, Диана АРАПОВИЌ

Советодавен центар за деца, млади и родители
Љубљана, Словенија                            

MICROLINGUISTIC ANALYSIS OF NARRATIVE PRODUCED BY 10-YEARS OLD CHILDREN
WITH SPECIFIC LANGUAGE IMPAIRMENT

Marinka GROBLER, Diana ARAPOVICH

Counselling Centre for Children, Youth and Parents Ljubljana, Slovenia

Вовед

Introduction

Специфичното јазично оштетување е развојно на­рушување за кое не се познати причините, а го карактеризираат различни профили на јазич­ни тешкотии и од различни степени на теш­ко­ти­ја. Главно влијае врз областа на граматиката и заради оштетувањето сведоци сме на опс­трук­ција во процесот на јазичните пораки и во ко­ристењето на јазикот со цел комуникација и настава.

Децата со СЈО се склони кон тешкотии на пове­ќе нивоа на оралниот јазик, вклучувајќи ги фо­но­ло­гијата, синтаксата, вокабуларот и прагма­тиката.

Граматиката, која ги интегрира морфологијата и синтаксата, е област каде јазичните тешкотии и дефицити се најизразени и видливи. Типич­ни­те граматички грешки често се спомнуваат како видливи знаци на специфичното јазично оште­ту­вање.

Изразувањето и разбирањето на граматиката (гра­матичките правила) кај некои деца е сржта на нивниот дефицит. Типичниот дефицит се ја­ву­ва во организирањето на деловите  на рече­ни­ца­та како и во координираните и некоорди­ни­ра­ните врски кои се потребни за интерпре­та­ција и составување реченица. Формирањето на специ­фич­ни и јасни граматички врски меѓу зборо­ви­те и изразите претставува голем про­б­лем за не­кои деца. Меѓутоа, овој проблем може лесно да се идентификува и најчесто јасно е изразен кај наративните способности.

Дефицитите во областа на изразувањето можат да се набљудуваат во формирањето, организи­ра­њето и подредувањето на вербалната порака. Децата се соочуваат со проблеми во оваа област ко­га од нив се бара за да раскажат приказна, да на­прават резиме, да опишат настан или да фор­мираат и дадат инструкции. Така, кога детето рас­кажува, забележуваме паузи кои водат до пел­течење. Тогаш тие често повторуваат збо­ро­ви, текот на деталите може да биде непрекинат, пос­тои мноштво на  искривени или дури и из­мис­лени зборови, користат кратки реченици или одбиваат воопшто да зборуваат.

Во споредба со децата без јазични тешкотии, де­цата од основно училиште со специфични ја­зич­ни оштетувања постигнуваат послаби резул­та­ти кај наративните способности. (1)

Утврдено е дека должината на нарацијата (која се мереше со вкупниот број на сите нарации) е помала кај децата со јазично оштетување. Тие користат помалку сложени реченици и им треба многу повеќе охрабрување за да раскажуваат. Меѓутоа, и покрај ова, тие користат ист број на сврзници за поврзување на реченицата и соз­да­вање кохезија. За да се надмине застанувањето во нарацијата, тие дури ги применуваат и таму каде не се потребни или едноставно ги пов­то­ру­ва­ат по секое поттикнување за да продолжат. Тие ги користат на погрешен начин, повто­ру­вај­ќи и додавајќи сврзници за да си помогнат да бидат пофлуентни (2).

Постојат неколку студии за забавувањето на де­ца­та со јазични оштетувања во областа на нара­тив­ните способности.

Во своите студии, Лели (3), Лилес (4), Еванс (5), Ботинг (6), Кадерварек и Салзби (7) спом­ну­ваат значително послаби резултат во сите анализирани варијабли сврзани со еден нара­ти­вен текст, додека се осврнуваат главно на ми­кро­лингвистичките анализи без разлика на раз­личните наративни жанри. Овие разлики се по­големи кај малите предучилишни деца, а пома­ли кај постарите деца. Развојниот фактор ги ди­фе­рен­цира децата повеќе во кохерентноста на на­ра­цијата отколку во кохезијата.

Реили и соработниците (8) спроведоа истра­жу­ва­ње во областа на наративните способност кај три групи деца: деца со јазично оштетување, де­ца со еднофокусната мозочна повреда и де­ца­та со Вилијамсов синдром. Тие беа на возраст од 4-12 години. Сите три групи се споредуваа со групите деца без јазични тешкотии. Нара­тив­ни­те текстови се добија со раскажување врз осно­ва на слики, или се анализираа на јазично ниво. Беа забележани значителни разлики во дол­­жи­на­та на наративните текстови, а исто така се на­бљу­дуваа најголемите разлики меѓу гру­пи­те. Децата со јазично оштетување користеа по­мал­­ку проширени реченици и дури уште по­мал­ку сло­жени реченици. Овде, степенот на ком­плек­сноста на синтаксата е помала во споредба со другите групи. Само децата со еднофокусна мо­зочна повреда ги стигнуваат своиоте врсни­ци без јазични тешкотии на возраст од 12 год.

Во својата студија за наративните способности, Бо­тинг (6) ги споредува децата со специфично јазично оштетување, децата со прагматски теш­ко­тии и оние без  тешкотии. Возраста на децата беше 7,7 до 8,8 години. Текстовите се добија врз основа на опишување на слики и се ана­ли­зи­раа според должината на приказната. И двете гру­пи деца со јазични тешкотии раскажуваа по­крат­ки приказни. Ботинг исто така тврди дека должината на нарацијата може да послужи како добар дијагностички критериум за идентифи­ку­ва­ње на овие деца.

Дефицитите на сите нивоа на јазичниот систем и процесите, врз кои се занова функциони­ра­ње­то на јазикот, исто така се одразуваат при соз­да­вањето на нарацијата и кај наративните спо­соб­­ности. Кога децата раскажуваат, тие ги свр­зу­ваат зборовите во повисоки целини (на при­мер во фрази, реченици, текстови). Правејќи го тоа, тие мора да откријат извесни семантички врс­ки и граматички правила.

Така, децата со специфично јазично оштету­ва­ње раскажуваат помалку, имаат повеќе тешко­тии кога ги поврзуваат јазичните елементи во текс­тот и раскажуваат на помалку организиран начин.

Ние сакавме да ја истражуваме нарацијата од ми­к­ролингвистички аспект на деца со специ­фич­но јазично оштетување споредени со деца со типичен јазичен развој исто како и разликите во нарацијата.

Нашата хипотеза е дека постојат разлики во на­ра­цијата меѓу групата деца со специфично ја­зич­­но оштетување и групата деца без јазични теш­­котии.

Целта на истражувањето беше да се утврдат раз­­ликите во нарацијата меѓу двете групи деца со специфично јазично оштетување и групата де­ца со нормален јазичен развој.

Specific language impairment is a developmental disorder without a known cause characterised by various profiles of language difficulties and by different levels of difficulty. It affects mainly the area of grammar and because of this impairment we witness an obstruction in the processing of lan­guage messages and in the use of language for the purpose of communication and teaching.

Children with SLI tended that have difficulties at multiple levels of oral language including phonol­ogy, syntax, vocabulary and pragmatic.

Grammar, which integrates morphology and syn­tax, is the area where language difficulties and deficits are most expressed and visible. Typical grammar mistakes are frequently mentioned as visible signs of the specific language impairment.

Expressing and comprehending grammar (gram­mar rules) is for some children the core of their deficit. The typical deficit occurs in the agreement of sentence parts as well as in coordinate and espe­cially subordinate relations, which are necessary for sentence interpretation and production. The formation of specific and clear grammatical rela­tions between words and word phrases represents a big problem for some children. This problem, however, can easily be identified and is most clearly expressed in narrative abilities.

Deficits in the area of expression can be observed in the formation, organisation and ordering of the verbal message. Children encounter problems in this area when they are asked to tell a story, make a summary, describe an event or form and give instructions. Thus, when a child narrates, we can detect pauses that lead to stammering. Then they also frequently repeat words, the sequence of de­tails might be unconnected, there is a host of dis­torted or even made up words, they use short sen­tences or avoid speaking at all.

In comparison with children without language dif­ficulties, primary school children with specific language impairment reach poorer results in their narrative abilities (1).

It was established that the length of narration (which was measured with the total number of all narrations) is smaller for children with language impairment. They use fewer compound sentences and need far more encouragement in order to nar­rate. In spite of this, however, they use the same number of connectors for linking sentences and creating cohesion. In order to overcome stopping in their narration, they even apply them where they are not needed or they simply repeat them after every encouragement to continue. They use them in the wrong way, repeating or adding connectors in order to help themselves be more fluent (2).

There are several studies which report on the delay of children with specific language impairment in the area of narrative abilities.

In their studies, Lely (3), Liles, (4) Evans, (5), Botting (6) Kadervarek and Sulzby (7) mention significantly poorer results in all the analysed vari­ables connected with a narrative text, while refer­ring mainly to microlinguistic analyses regardless of the different narration genres. These differences are greater in younger pre-school children and smaller in older ones. The developmental factor differentiates children more in the coherence of the narration than in cohesion.

Reily et al.(8) carried out research in the area of narrating abilities of three groups of children: chil­dren with language impairment, children with uni­focal brain lesion and children with Williams' syn­drome. They were aged from 4 to¸12. All three groups were compared with the group of children without language difficulties. Narration texts were acquired with recount, on the basis of pictures, or they were analysed at the language level. Signifi­cant differences in the length of narration texts were noted and also the greatest differences be­tween the groups were observed. Children with language impairment use the fewest compound sentences and even fewer complex sentences. Here, the extent of syntax complexity is smaller in comparison with other groups. Only the children with unifocal brain lesion catch up with their peers without language difficulties at the age of 12.

In his study of narrative abilities, Botting (6) com­pared children with specific language impairment, children with pragmatic difficulties and those without difficulties. The age of the children was 7.7 to 8.8 years. The texts were acquired on the basis of description of a picture and analysed in relation to the length of the story. Both groups of children with language difficulties narrated shorter stories. Botting also claims that the length of the narration could serve as a good diagnostic criterion in the identification of these children.

Deficits at all levels of the language system and the processes, on which the functioning of a lan­guage is based, are also reflected in the creation of narration and in narrative abilities. When children narrate, they connect words into higher units (for example into word phrases, sentences, texts). In doing this, they have to observe certain semantic relations and grammar rules.

Thus, the children with specific language impair­ment narrate less, have more difficulties when connecting language elements in the text and they narrate in a less structured way.

We wanted to research the narration from microl­inguistic aspect of children with specific language impairment as compared to the children with typi­cal language development as well as the differ­ences in narration.

Our hypothesis is that there are differences in the narration between the group of children with spe­cific language impairment and children without language difficulties.

The goal of the research was to establish the dif­ferences in the narration between the group of children with specific language impairment and group of children with normal language develop­ment.

Материјал и методи

Material and methods

Учесници

Participants

Примерокот вклучи 28 деца на возраст од 10 го­ди­ни. Сите беа ученици од основно образо­ва­ние од Љубљана и околината. Експериментал­на­та група вклучи 14 деца со специфично ја­зично оштетување (СЈО).

Експертски тим на Советодавниот центар ош­те­ту­вањето го дијагностицираше според важеч­ките критериуми. Контролната група вклучи 14 деца со нормален јазичен развој (НЈР). Групите беа еднакви во однос на пол, возраст и социо-кул­турен статус. Мајчиниот јазик беше слове­неч­ки и сите беа монолингвални.

The sample included 28 children aged 10 years. They were all primary school pupils from the wider Ljubljana area. The experimental group in­cluded 14 children with specific language impair­ment (SLI).

Expert team of the Counselling Centre diagnosed the impairment according to the valid criteria. The control group included 14 children with normal language developmental (NLD). The groups were equal as to gender, age, and socio-cultural status. Mother tongue of all children was Slovene and they were all monolingual.

Придобивки и анализа на
наративните текстови

Acquisition and analysis
of narrative texts

Нашата анализа на нарацијата беше направена врз основа на спонтан говор. За добивање мате­ри­јали за нарација, применивме неорганизирана фор­ма на поттикнување т.е. раскажување на лич­но искуство со едно животно. Нарациите беа снимени, транскрибирани, а наративните тек­с­тови се анализираа на микролингвистичко ни­во. Наративните текстови се анализираа врз ос­нова на варијабли кои го дефинираа прос­то­рот на микролингвистичките наративни способ­нос­ти.

Вкупниот број реченици е варијаблата која ги вклучува сите реченици што се појавуваат во на­ративниот текст, без разлика дали тие се про­ши­рени или прости. Бројот на сите реченици исто така е мерка  за оценката на нарацијата или должината на текстот.

Варијаблата број на проширени реченици ги вклу­чува сите проширени реченици што се по­ја­вуваат во наративниот текст. Според Лабов (7), скелетот на наративниот текст се состои од проширени реченици. Од гледна точка на на­ративна анализа, текстот е со повисок квалитет ако вклучува неколку проширени реченици.

Варијаблата број на сврзници ги вклучува сите свр­зници што ги сврзуваат зборовите и рече­ни­ци­те. Тие се фундаментални индикатори на син­­­­­таксичка и семантичка компетентност. Свр­зу­­вачките елементи (граматичкото име им е сврзници) го вклучуваат прилогот за време то­гаш, комбинацијата на сврзникот и и прилогот тогаш: и тогаш и сите други зборови значат исто.

Варијаблата број на стимулациите ги реф­лек­ти­ра разликите во организирањето на нараци­ја­та на ниво на кохезија и кохерентност.

Our analysis of the narration was made on the ba­sis of spontaneous speech. In acquiring materials for narration, we applied the unstructured form of encouragement i.e. narrating personal experience with an animal (recount). The narrations were re­corded, transcribed, and the narration texts were analysed at the microlinguistic level. The narration texts were analysed on the basis of variables which defined the space of microlinguistic narration abilities.

Total number of sentences is the variable which includes all the sentences which appear in the nar­ration text, regardless of whether they are com­pound or simple. The number of all sentences is also the measure of the scope of narration or the length of the text.

The variable Number of compound sentences in­cludes all the compound sentences which appear in the narrated text. According to Labov (7), the skeleton of a narration text consists of compound sentences. From the point of view of narrative analysis, the text is of higher quality if it includes several compound sentences.

The variable Number of connectors includes all the connectors which connect words and sentences. They are the fundamental indicators of syntactical and semantic competence.

The connectors (the grammatical name for them is conjunctions) included also the time adverb then, the combination of conjunction and and the adverb then: and then and all other words meaning the same.

The variable Number of stimulations reflects the difficulties in the structuring of the narration at the level of cohesion and coherence.

Нара­ци­ја­та на децата со специфично јазично ош­те­ту­ва­ње често се карактеризира со паузи, пов­тору­ва­ње на зборови, помалку или повеќе забавено из­ра­зуваање, пелтечење или слично. Заради оваа причина, ние треба да го пот­тик­ну­ваме текот на нарацијата за да можат децата да ги надминат пречките и продолжат да збору­ваат. Ако заба­ву­вањето беше предолго, ние ги сти­мулиравме децата со комбинација на свр­зникот и и при­ло­гот за време тогаш (и тогаш) за да можат по­лес­но да продолжат.

The narration of children with specific language impairment is frequently characterised with pau­ses, word repetitions, more or less expressed de­lays, stammering and similar. For this reason, we have to encourage the flow of the narration so that the children overcome the obstacles and con­tinue talking. If the delay was too long, we stimu­lated the children with the combination of the conjunc­tion and time adverb and then so that they could continue more easily.

Методи и обработка на податоци

Methods of data processing

Спонтаниот говор на сите учесници во истра­жу­­вањето беше снимен на лента и потоа транс­кри­биран и кодиран. Наративните текстови беа анализирани врз основа на варијаблите кои го де­финираа обемот на наративните способности. Разликите меѓу учесниците на истражувањето беа утврдени со робусна дискриминантна ана­ли­за (8, 9) и сите варијабли беа тестирани со ана­лиза на различност.

Spontaneous speech of all the participants in the research was recorded on tape and then transcribed and coded. The narration texts were analysed on the basis of variables which defined the space of narration abilities. Differences between the partici­pants of the research were established with the ro­bust discriminative analysis (8, 9) and all variables were tested with the variance analysis.

Резултати

Results

Резултатите од робусната дискриминантна ана­ли­за и едноваријантната анализа на отстапу­ва­ње се сумирани за сите четири варијабли во та­бе­лата 1 и табелата 2.

The results of robust discriminant analysis and univariate analysis of variance are summarised for all four variables in Table 1 and Table 2.

Табела 1: Резултати на робусната дискриминан­тна анализа во варијабли меѓу групата СЈО и група­та НЈР

Table 1: Results of Discriminant analysis in variables between SLI group and NLD group

Наративните текстови што се добија со не­ор­ганизираното поттикнување (раскажува­ње) се ана­­лизираа врз основа на следните ва­ријабли: вкупен број на изјави, број на про­ширени рече­ни­ци, број на сврзници и број на стимулации. Врз основа на дес­крип­тив­ната анализа, утвр­див­ме статистички зна­чајни разлики кај гру­пи­те на сите учес­ници во вкупниот обем на вари­јаб­лите на на­ративниот текст (оценките на па­ра­мет­ри­те на дискриминантната функција се:

Narration texts that were acquired with unstruc­tured encouragement (recount) were analysed on the basis of the following variables: total number of statements, number of compound sentences, number of connectors and number of stimulations. On the basis of descriptive analysis, we established statistically significant differences for the groups of all participants in the total space of variables of the narration text (assessment of parameters of the discriminating function are:

сила на ламбда дискриминација=0.9185,F=13.19 статистички сигнификантно на P=0.02 и цен­тро­и­­ди на експирименталната група C₁=-0.68 и кон­толната група C₂=.068).

strength of lambda discrimination=0.9185, F=13.19 statistically significant on P=0.02 and the centroides of the experimental group C₁=-0.68 and control group C₂=.068).

Табела 2: Резултати на едноваријантната ана­лиза на отстапување за двете групи деца

Table 2: Results of the univariate variance analy­sis for both groups of children

Едноваријантната анализа на отстапување ни овоз­можи да ги набљудуваме разликите со арит­­ме­­тички стредини за секоја посебна вари­јаб­ла ме­ѓу двете групи учесници. Резултатите од сите ва­ријабли не покажуваат карактерис­ти­ки на нор­мална дистрибуција. Затоа се стандар­ди­­зи­ра­ни, додека аритметичката средина е из­ра­зена во делови на стандардна девијација (во z-вред­нос­ти).

Разликите меѓу групите деца со СЈО и децата со НЈР се статистички значајни кај три варијабли. Табелата 2 прикажува дека групите значително се разликуваат во бројот на проширените ре­че­ни­ци, бројот на сврзниците и бројот на сти­му­лациите потребни за да се поттикне нарацијата. Во споредба со децата без јазични тешкотии, де­цата со специфично јазично оштетување соз­да­ваат еднакво долги текстови. Меѓутоа, без зго­лемена поддршка тие не би постигнале иста должина, бидејќи им треба многу повеќе пот­тик­­нување отколку на нивните врсници.

На 10-годишна возраст децата со специфично ја­зично оштетување произведуваат текст со ед­нак­ва должина, со помалку проширени рече­ни­ци и стимулации и ист број на сврзници како и нив­ните врсници без тешкотии.

Оваа јазична аномалија може да се објасни со претпоставка дека помалите деца со специ­фич­но јазично оштетување користат сврзници исто та­ка на места каде што синтаксата не бара нив­на употреба. Тие исто така често го користат сврзникот и тогаш, зашто очекуваат поттик­ну­вање.

The univariate variance analysis enabled us to ob­serve the differences in the arithmetic means for each individual variable between both groups of participants. The results in all variables do not ex­hibit the characteristics of normal distribution. This is why they are standardised, while the arith­metic mean is expressed in parts of standard de­viation (in z- values)

Differences between groups of SLI children and NLD children are statisticaly significant in three variables.

Table 2 shows that the groups differ significantly in the number of compound sentences, number of connections and the number of stimulations needed to encourage narration. In comparison with the children without language difficulties, children with specific impairment create equally long texts. Without extensive support, however, they would not achieve the same length because they need far more encouragement than their peers.

At the age of 10, children with specific language impairment produce a text of equal length, with fewer compound sentences and stimulations. whereby they use the same number of connectors as their peers without difficulties.

This language anomaly can be explained with the assumption that younger children with specific language impairment use connectors also in places where syntax does not require their use. They also frequently repeat the connector and then as re­sponse to encouragement.

Дискусија

Discusion

Нашите резултати ја потврдуваат хипотезата ко­­ја подразбира постоење на разлики во нара­ци­­јата меѓу групите деца со специфично јазич­но оштетување и оние без јазични тешкотии. Мо­­же да се претпостави дека заради специ­фич­ни­от дефицит во јазичната област, децата со спе­­­цифично јазично оштетување на околу 10-го­дишна возраст ги покажуваат сите карак­те­рис­тики на типичен наративен дискурс: покуси текс­тови со послаб квалитет, со тешкотии во ор­ганизирањето на нарацијата во јазична фор­ма.

Знаењето на јазикот и наративните способности се знае дека се силно независни и во позитивна взаемна корелација. Постојат исто така неколку истражувачки резултати што говорат за значај­но забавување во развојот во областа на нара­ци­­јата кај децата со јазично оштетување (3, 10, 6). Меѓутоа, постојат помалку податоци за ис­тра­жувањето во оваа област кое се занимава со училишната популација. Повеќето студии за овие деца се за развојот на нивните литера­тур­ни способности.

Варијаблата вкупен број искази може да се сме­та како мерка за должината или волуменот / сте­пенот на наративниот текст. Ако ги анали­зи­ра­ме податоците, може да заклучиме дека оваа ва­ријабла само малку ги диференцира групите. Во областа на квалитетот и должината на нара­ци­јата на децата со СЈО се користени посодр­жин­ски гатанки, повторување на зборови и ис­пуш­тено изразување. Бројот на проширени ре­че­ници е варијабла која ка­ко и варијаблата број на стимулации најмно­гу ги разликува двете групи. Како што веќе е изнесено, проширените реченици претставуваат мерка за квалитетот на наративниот текст, би­деј­ќи само тие ја коор­ди­ни­раат организацијата на реченицата и се сме­таат за наративни ре­ченици, па како такви го претставуваат ске­ле­тот на наративниот текст.

Our results, therefore, confirm hypothesis, which presupposes the existence of differences in narra­tion between the groups of children with specific language impairment and those without language difficulties. 

It can thus be assumed that due to the specific deficit in the language area, children with specific language impairment aged around ten exhibit all the characteristics of typical narration discourse: shorter texts of lesser quality, with difficulties in structuring the narration into language form.

Language knowledge and the narrative abilities are known to be strongly interdependent and in posi­tive correlation to one another. There are also sev­eral research results that report a significant devel­opmental delay in the area of narration children with language impairment (3, 10, 6). There is, however, less data about research in this area which deals with school population. The majority of studies for these children are about the devel­opment of their literary abilities.

The variable Total number of statements can be considered as the measure of length or vol­ume/extent of the narration text. If we analyse the data, we can conclude that this variable only poorly differentiates between the groups. In our study, all of the children, having language impair­ment or not, do not differ in the length of the nar­ration text. In the area of the quality and length of the narration of SLI children have been used much more content mazes, word repetition and aban­doned utterances.

The Number of compound sentences is a variable which, like the variable Number of stimulations, differentiates both groups of pupils the most. As already stated, compound sentences represent the measure of quality in a narration text since only coordinate sentence structures are considered to be the narrative ones and as such representing the skeleton of the narration text.

Исто така нашироко е прифатено дека во на­рацијата  проширените и простите реченици се користат многу повеќе од сложените реченици. Односниот редослед на так­вите реченици прет­ставуваат важен аспект на наративната анализа на Лабов и Валетцки (2), пионерите во истра­жу­вањето на оваа јазич­на област.

Сврзниците се варијабла која ги диференцира двете групи.  Децата со СЈО користат сврзници во однос на бројот на исказите и бројот на про­ши­рените реченици повеќе отколку што треба. Се сомневаме дека многу од овие сврзници се ко­ристат неточно или (како кај предучи­лиш­ни­те деца) и онаму каде што не треба за да се над­минат барањата на синтаксата која сè уште не е совладана. Децата со јазично оштетување нив ги користат помалку споредено со нивните врс­ни­ци. Групата со јазично оштетување е исто та­ка похетерогена во користењето на сврзниците и бројот на стимулациите потребни за поттик­нување на текот и должината на нарацијата.

Во областа на квалитетот и должината на нара­ци­јата на училишните деца, истражувањето по­ка­жува слични резултати. Реили и соработ­ни­ци­те (8) соопштуваат дека развојот на должина­та на нарацијата кај децата со јазично оштету­ва­ње по англиски јазик е слично споредено со децата без тешкотии. Од развојна гледна точка  пос­тарите ученици во контролната група ко­ристат повеќе проширени и сложени реченици кога се споредуваат со помалите деца во кон­трол­ната група. Постои тенденција кон нама­ле­на употреба на проширените реченици на смет­ка на сложените реченици.

Во неговата студија за наративните способ­нос­ти, Ботинг (6) ги споредува децата со специ­фич­но јазично оштетување, децата со прагма­тич­ни тешкотии и оние без тешкотии. Двете гру­пи деца со јазични тешкотии раскажуваат по­­кратки приказни. Ботинг, исто така, тврди де­ка должината на нарацијата може да послужи ка­ко добар дијагностички критриум при иден­ти­фикацијата на овие деца.

Истражувањето на наративните способности на децата од основното образование кое беше спро­ведено за хрватски јазик од Апраповиќ (2) информира за слични и во некои случаи исти резултати.

It is also widely accepted that in narration, com­pound and simple sentences are used more than complex sentence structures. The relative order of such sentences represents an important aspect of narrative analysis of Labov and Waletzki (2), the pioneers in the research of this language area.

The Connectors are a variable, which also differ­entiate both groups. SLI children use connectors with regard to the total number of statements and the number of compound sentences more than nec­essary. We suspect that the majority of these con­nectors are used incorrectly or (like with pre-school children) are used more than necessary so as to overcome the requirements of the syntax they have not as yet mastered. Children with language disorder use them less in comparison with their peers. The group with language impairment is also more heterogeneous in the use of connectors and number of stimulations needed to encourage the flow and duration of narration.

In the area of the quality and length of the narra­tion of school children, foreign research shows similar results. Reily et al. (8) report that the de­velopment of the length of narration of children with language impairment in the English language is smaller when compared with the children with­out difficulties. From the developmental point of view, older pupils in the control group use more compound as well as complex sentences when compared with their younger counterparts. There is a tendency towards a decreased use of compound sentences in favour of complex ones.

In his study of narrative abilities, Botting (6) com­pared children with specific language impairment, children with pragmatic difficulties and those without difficulties. Both groups of children with language difficulties narrated shorter stories. Bot­ting also claims that the length of the narration could serve as a good diagnostic criterion in the identification of these children.

The research of narrative abilities of primary school children which was carried out for the Croatian language by Arapović (2) reveals similar and in some cases equal results.

Нашите наоди се дека децата со СЈО заоста­ну­ва­ат во голем степен кај намногу карак­те­рис­ти­ки од нарацијата што ја анализиравме. Има го­ле­ма веројатност дека по десетгодишна возраст де­цата со специфично јазично оштетување мо­же­би нема да стекнат целосна јазична способ­ност во областа на нарацијата.

Оваа претоставка нуди простор за поната­мош­но истражување во природата на јазичните де­фи­цити и наративните способности. Знаејќи го и разбирајќи го финалниот статус на корис­те­ње­то на јазикот за наративни цели, може да дизај­нираме ефективни програми за поддршка. На­ративните способности претставуваат важен аспект од знаењето кое децата треба да го по­ка­жат за време на школувањето-од зборување пред класот во текот на првите три години од деветгодишното образование, пишување соста­ви и есеи-до краток преглед / резиме на лите­ра­тур­ни дела кои ги добиле како домашна задача по читање или за добивање значка за читање. Сè ова се причини зошто треба да се фоку­си­ра­ме и повеќе и порано на полето на наративните способност кај децата со специфично јазично ош­тетување.

Може да се забележи подобрување во пови­со­ка­та хронолошка возраст, меѓутоа, запира на воз­­раст меѓу десет и дванаесет години. Кон кра­­јот на образованието, децата со јазично ош­те­тување значително заостануваат зад нивните соученици без тешкотии.

Our findings are that SLI children lag behind to a large extent in most of the characteristics of narra­tion we analysed. There is high probability that after the age of ten children with specific language impairment might not reach full mastery in the area of narration. This assumption offers space for further research in the nature of language deficits and in narrative abilities. By knowing and under­standing the final status of language use for narra­tion purposes, we can design effective support programmes. Narrative abilities represent an im­portant aspect of knowledge that children have to exhibit during their schooling – from speaking in front of the class during the first three years of the nine-year primary school, writing compositions and essays to summarising literary works as part of their home-reading assignment or for winning the reading badge. All these are the reasons why we need to focus more as well as early enough on the area of narration abilities of children with specific language impairment.

Likewise, an improvement with regard to the higher chronological age can be observed, which, however, stops between the ages of ten and twelve. Towards the end of education, children with lan­guage impairment significantly lag behind their counterparts without difficulties.

Citation:Grobler M, Arapovich D. Microlinguistic Analysis of Narrative Produced by 10-Years Old Children with Specific Language Impairment. J Spec Educ Rehab 2007; 8(1-2):15-24.

Literatura / References

1.  Grobler M. Posebne jezične teškoće u sloven­ske djece osnovnoškolske dobi. Doctoral the­sis, Faculty of Educa­tion and Rehabilitation, Zagreb. (2005)

2.       Arapović D. Naracija u djece s posebnim jezič­nim teško­ćama. Doctoral thesis, Faculty of De­fectology, Za­greb:1996.

3.       Van der Lely H. K. J. Narrative discourse in Grammatical specific language impaired chil­dren: a modular language deficit. Journal of Children Language, 1997; 24: 221-256.

4.       Liles, B. Narrative Discourse in Children with Language Disorders and Children with Normal Language: A critical Review of the Literature. Journal of Speech and Hearing Research, 1993; 36: 868-882.

5.       Evans, J. L. (1996). SLI Subgroups: Interaction between Discourse Constraints and Morpho­syntactic Deficit, Jour­nal of Speech and Hear­ing Research, 1996; 39: 655-660.

6.      Botting N. Narrative as a Tool for the Assess­ment of Lin­guistic and Pragmatic Impairments. Child Language Teaching and Therapy, 2000; 18: 1-22.

7.  Kadervarek J. N., Sulzby E. Narrative Produc­tion by Children with and Without Specific Language Impair­ment: Oral Narratives and Emergent Readings. Journal of Speech, Lan­guage and Hearing Research, 2000;43: 34-49.

8.       Reilly J., Losh. M., Bellugi U., Wulfeck B. »Frog, Where are you?« Narratives in children with specific language impairment, early focal brain injury, and Williams syn­drome. Brain and Language, 2004; 88(2): 229-247.

9.      Labov W. Preobražavanje doživljaja u sintaksu pripovjed­nog teksta. Revija ,Osijek, 1984; 2: 47-78.

10.   Štalec J., Momirović K. ON a very simple method for robust discriminant analysis, Pro­ceedings of the 6th In­ternational Symposium »Computer at the Univer­sity«,1984; 512.1-515.16.

11.    Nikolić B. Robustna diskriminativna analiza uz parcijali­taciju efekata smetajućeg skupa vari­jabli, Faculty of De­fectology, College of Edu­cation Zagreb, Journal of Pro­ceedings of 4^th Conference: Istraživanja na području de­fek­tologije, 1992: pp. 8-9